خال‌ها یكی از انواع ضایعات پوستی به شمار می‌روند كه بسیاری از افراد با مراجعه به پزشك و حتی گاهی اوقات با اقدامات ابتكاری و خود درمانی، سعی در از بین بردن آن دارند، ولی آیا خال را باید برداشت یا خیر؟! و این كه به چه خال‌هایی خطرناك و بی‌خطر اطلاق می‌شود، سوالاتی است كه دكتر همایون مژدهی‌آذر، متخصص پوست و مو در گفتگو با جام‌جم به آن پاسخ می‌دهد.
دكتر مژدهی‌آذر با اشاره به این كه این خال‌ها باید در اسرع وقت برداشته شوند، خاطرنشان می‌كند، خال‌های مادرزادی با قطر بالای 20 سانتی‌متر، جزو خال‌هایی است كه باید برای برداشت آن شتاب كرد.
وی همچنین اكثر خال‌هایی كه پس از تولد به وجود می‌آیند را بی‌خطر خوانده و می‌افزاید: برجسته بودن و یا مسطح بودن خال مهم نیست؛ بلكه آنچه مهم است «قطر» آن است و همچنین هرچه خال برآمده‌تر باشد، عمق نفوذ سلول‌هایی كه این خال را به وجود آورده‌اند، بیشتر است.
گاهی تصور افراد این است كه هرچه خال تیره‌تر و سیاه‌تر باشد، احتمال خطرزایی آن بیشتر است، در صورتی كه این فرضیه كاملا اشتباه است و گاهی شاهد خال‌هایی به رنگ گوشت هستیم كه احتمال خطرزایی آن بیش از سایر خال‌هاست.
محققان به این نتیجه رسیده‌اند كه معمولا خال‌ها از سنین 4 الی 5 سالگی در بدن به وجود می‌آیند و بر اثر تكثیر سلول‌های ملانوسیت كه وظیفه آنها رنگسازی است، رنگی می‌شوند كه گاهی این سلول‌ها به طور غیرمعمول تكثیر پیدا كرده و تا 30 الی 40 سالگی شاهد افزایش به وجود آمدن خال‌ها می‌شویم ولی پس از این سنین، كمتر شاهد افزایش خال‌ها هستیم و در سنین بالاتر، رنگ خال‌ها به رنگ گوشت تغییر پیدا می‌كنند.
خال‌های رنگی خطرناك
به گفته دكتر مژدهی آذر خال‌هایی كه به یكباره تغییر رنگ میدهند و یا این كه حاشیه آنها به طور ناگهانی دندانه دندانه شده و تقارنشان را از دست میدهند باید هر چه سریع‌تر از لحاظ بدخیمی‌مورد بررسی قرار بگیرند.
وی از خال‌های دردناك با ترشح خون و خال‌هایی كه به یكباره موهایشان می‌ریزد، به عنوان ضایعات مشكوك یاد كرده و می‌افزاید: باید توجه داشت برداشتن «مو» از روی خال، باعث تحریك و التهاب جسم توده خال می‌شود و ممكن است پزشك را به اشتباه بیندازد.
تحقیقات نشان می‌دهد، برخلاف تصور عام، آلودگی هوا در به وجود آمدن خال‌ها، تاثیر چندانی ندارد ولی این كه آفتاب نیز در پیدایش و بروز خال‌ها موثر هستند جای بحث و بررسی دارد.
دكتر مژدهی‌آذربا بیان این مطلب، اظهار می‌كند: سال‌ها پیش گفته می‌شد، نور آفتاب با افزایش تعداد خال‌ها مرتبط است ولی بعدها دیده شد كه مناطق پوشیده بدن نیز از ظهور خال‌ها در امان نبوده و نیستند.ولی آنچه در ایجاد خال‌ها به اثبات رسیده است، نقش «وراثت» است.
وی با اشاره به این كه 6 تا 7 درصد خال‌های مادرزادی احتمال بدخیمی‌دارند، می‌افزاید؛ معمولا خال‌ها نیاز به برداشتن ندارند مگر این كه پزشك به موارد مشكوكی برخورد كند و یا این كه شخص بخواهد از لحاظ زیبایی آن را بردارد.
راه‌های درمان
راه‌های مختلفی برای درمان و از بین بردن خال‌ها پیش‌بینی شده است كه در اكثر مواقع برداشت خال از طریق جراحی‌های كوچك، بهترین روش محسوب می‌شود.
دكتر مژدهی‌آذر با بیان این مطلب می‌گوید: در خال‌های عروقی، انتخاب اول لیزردرمانی و در خال‌های مادرزادی، (در صورت كوچك بودن ضایعه) بهترین روش، جراحی است.وی در ادامه اظهار می‌كند: می‌توان بافت خال‌های كوچك را از طریق منجمد كردن، سوزاندن، لایه‌برداری و تراش پوست تخریب و درمان كرد.
همچنین این متخصص پوست و مو یكی از علل عود خال پس از برداشت را استفاده از روشهای نامعمول لیزر ذكر كرده و می‌افزاید: گاهی با عملیات لیزر درمانی شاهد عود و برگشت خال در فواصل زمانی هستیم، پس بهتر است علاقه‌‌مندان به برداشتن خال بدانند كه هر خالی را نمی‌توان با اشعه لیزر برداشت.
تحقیقات نشان می‌دهد هیچ روش تایید شده‌ای برای پیشگیری از بروز خال‌ها وجود ندارد، به گفته دكتر مژدهی آذر با تمام روش‌هایی كه برای پیشگیری به كار می‌روند بیشتر برای جلوگیری از به وجود آمدن «لك‌ها» هستند چرا كه نمی‌توان از خال‌ها به عنوان بیماری نام برد و همان‌طور كه ممكن است عضوی از بدن دچار بیماری و نقصان شود، خال‌ها نیز ممكن است دچار مشكل و بیماری شوند كه بهترین راه، تشخیص به‌موقع خال‌های خطرناك است.
توصیه‌های بهداشتی
دكتر مژدهی‌آذر با اشاره به این مطلب متذكر می‌شود: ملانوم (خال رنگی بدخیم) یكی از بداخلاق‌ترین انواع سرطان پوستی به شمار می‌آید كه عواقب جبران‌ناپذیری را برای بیمار به‌همراه خواهد داشت.
وی در پایان می‌افزاید: بهتر است رسانه‌ها و جراید همان‌طور كه در مورد واكسیناسیون به‌هنگام، اهمیت شیر مادر و... در جامعه اطلاع‌رسانی می‌كنند، با شناساندن ضایعات پوستی به هموطنان، قدری از مشكلات این‌چنینی بكاهند، چرا كه هر خالی نیاز به برداشت ندارد و با شناخت مردم از این مهم، خیلی از اعمال جراحی، خود به خود حذف خواهند شد.