هنر انعطاف پذیری

آیا شما هم اسیر خاطرات دوران كودكی محنت بار خویش هستید؟ كمی فكر كنید. در چنین حالتی، نباید اجازه دهید، باقی مانده عمرتان با چنین احساسی سپری شود. رهایی از این فلاكت و برخورداری از یك زندگی سالم و كامل،‌غیر ممكن نیست. باور كنید تعداد افرادی كه خود را از چنین مهلكه ای رهانیده اند، بسیار بیش از آن است كه تصور می‌كنید. هر چند كه نمی توان نقش جامعه و دستگاه های حمایتی دولتی در حمایت از كودكان خانواده های بحران زده را نادیده گرفت، اما در هر شرایطی این شما هستید كه باید رنگ دیگری به زندگی خویش بزنید و یقین دارم كه شما می‌توانید.

محققان درصدد كشف رابطه انعطاف پذیری با ویژگی های ژنتیك افراد هستند. به نظر می‌رسد توان ارثی مردم برای مدیریت استرس هایی كه در طول زندگی با آنها مواجه می‌شوند،‌ متفاوت باشد اما انعطاف پذیری، اكتسابی و قابل پرورش نیز هست. شما می‌توانید شخصیت درونی و باور خویشتن خویش تان را تقویت كنید تا انسانی شایسته و برخوردار از صلاحیت شوید. شما می‌توانید روان تان را تقویت كنید. شما می‌توانید ارباب خودتان باشید و بر نفس تان مسلط شوید.

نگاهی دوباره به جریان زندگی تان و تفسیر دوباره قدرتی كه در ماجراهای متفاوت زندگی از خود بروز داده اید، موجب تقویت انعطاف پذیری شما می‌شود. شاید برخی از حوادث نشان دهند كه تا دوران بزرگسالی، دورانی كه افراد بر مشكلات دوران كودكی غلبه می‌كنند و زندگی خود را بازسازی می‌كنند، از انعطاف پذیری واقعی برخوردار نبوده اید.

یكی از مشكلاتی كه باید مورد توجه قرار گیرد، عناصری از فرهنگ ماست كه موجب ستایش درماندگی می‌شود یعنی همه شرایط برای اینكه تا آخر عمرتان خود را قربانی حادثه ای كه برای تان رخ داده بدانید، مهیاست اما در واقع، حتی اگر خودتان به اندازه كافی آگاه نباشید، از توان بالایی برای رسیدن به قدرت برخوردارید.

بعضی از وقت ها، آسان تر است كه یك قربانی محسوب شوید، منظور زمانی است كه دیگرانی باشند كه وظایف شما را برای تغییر شرایط  به دوش كشند. البته گاه در شرایطی و حتی با حضور اطرافیان دلسوز، انعطاف پذیری شما موجب می‌شود دیگران هرگز ندانند كه چه قدر در رنج و عذاب هستید.

انعطاف پذیری به معنی برخورداری از استعداد غلبه بر مصیبت هاست. مصیبت می‌تواند خشونت آشكار، سوءاستفاده یا جنگ باشد،‌طوری كه مجبور شوید برای زنده ماندن با نهایت نیرویتان مبارزه كنید.انعطاف پذیری مفهومی است كه با استفاده از آن كودكان خانواده های بحران زده به جای توقف در مصیبتی كه با آن رو به رو هستند، از آن رهایی می‌یابند و یاد می‌گیرند كه چگونه از خود مراقبت كنند و در آینده به عنوان بزرگسالی قدرتمند، زندگی خوشایندی داشته باشند.

افراد انعطاف پذیر در پر قو نخوابیده اند. آنها از هر یك از تجارب زندگی خود،‌ زخم هایی بر بدن دارند. هر چند كه در حال مبارزه ای دایمی هستند اما ماموریت های خویش را به خوبی انجام می‌دهند.

انعطاف پذیری به معنای بی نیازی مردم از ایمنی نیست و از تكالیف دستگاه های مسوول ارتقای ایمنی نمی كاهد. انعطاف پذیری،‌ پدیده ای جادویی نیست.

بسیاری از مردم به اشتباه از " مدل آسیب" كه باور غلطی درباره انتقال مشكلات است،‌ تبعیت می‌كنند. هسته كلیدی این مدل آن است كه وقتی خانواده شما دچار بحران باشد،‌ احتمال برخورداری شما از اختلالات عاطفی افزایش می‌یابد و این سرنوشت حتمی شماست.

محققان در بررسی تاریخ 20 ساله زندگی كودكان خانواده های الكی ملاحظه كردند كه بسیاری از فرزندان چنین خانواده هایی به راه والدین خویش نرفته اند. این حقیقت به خانواده های درگیر فقر، خشونت و بیماری های روانی نیز قابل تعمیم است.

تحقیقات جامعه شناسان درزمینه نقصان انعطاف پذیری نیز نشان داده است كه در یك سوم از موارد،‌ سابقه زندگی در خانواده های فقیر، الكلی یا خشن منفی است. دو سوم باقیمانده (با سابقه مثبت زندگی در خانواده های فقیر، الكلی و خشن)، در دوره نوجوانی درگیر جرایم كوچك شده بودند اما در دهه سوم و چهارم زندگی تصمیم گرفته بودند كه مشابه والدین شان زندگی نكنند.

در واقع یك خانواده بحران زده، می‌تواند خسارت زیادی به كودكان خویش وارد سازد اما افراد انعطاف پذیر به صورت فعال و خلاقانه به نبرد با مشكلات حاصل از زندگی در چنین خانواده هایی می‌پردازند.

پاسخ آنها به مصیبتی كه با آن رو به رو شده اند، همواره تكرار می‌شود تا با شخصیت وجودی آنها ادغام شده و به نیرویی پایدار تبدیل شود.

تصور می‌شود كه انعطاف پذیری موجب دوام و توسعه اعتماد به نفس در ورای چالش های زندگی آنان می‌شود.خانواده های بحران زده ، موجب القای ناتوانی و احساس بد نسبت به خویشتن در كودكان شان می‌شوند. انعطاف پذیری به معنای استعداد افراد برای برخورداری از حس اعتماد با هر میزان تاثیر( منفی) قوی چنین والدینی است.

ممكن است در همان لحظه ای كه دچار آسیب می‌شوید، از آن رها شوید. روان شناسی ما انسان ها آنقدر پیچیده است كه به طور هم زمان با آسیب و رهایی از آن تطابق یابد. نقش انعطاف پذیری در چنین شرایطی، ممانعت از سرزنش خویش به دلیل اشتباهی است كه مرتكب شده ایم و به زبان روان شناسان، موجب بیرونی شدن سرزنش می‌شود. در مقابل، انعطاف پذیری موفقیت ها را درونی می‌سازد. افراد انعطاف پذیر،‌ مسئولیت آن چه كه در زندگی شان رخ می‌دهد رابه عهده می‌گیرند.

یكی از روش های مورد استفاده چنین افرادی،‌ حفظ استقلال است. آنها با ایجاد مرزهای مشخص بین خود و والدین شان، فاصله عاطفی خویش را در حدی حفظ می‌كنند كه وجدان شان راضی باشد. كودكان انعطاف پذیر اغلب اوقات شان را با والدین همسالان برخوردار از یك زندگی ایمن می‌گذرانند. كودكان انعطاف پذیر خانواده های بحران زده در بزرگسالی، گاه با خانواده های دوست داشتنی وصلت می‌كنند كه پیش از این به آنها پناه آورده بودند.

بینش اكتسابی چنین كودكانی، محصول عادت روانی آنها به پرسش گری عمیق از خویش و دادن پاسخ های صادقانه به این پرسش هاست. آنها بسیار متكبر هستند، مسئولیت اشتباهات شان را به عهده می‌گیرند و وجودشان را سنجیده و توسعه می‌دهند اما همه این كارها را به تنهایی انجام نمی دهند. یك یافته اساسی در تحقیقات انعطاف پذیری آن است كه كودكان خانواده های بحران زده اغلب از یاری یك معلم،‌ همسایه، والدین دوستان شان و گاه همسرشان برخوردار می‌شوند . آنها از صحبت با مراقبان شان در مورد دوران سختی كه پشت سر گذاشته اند،‌ نمی ترسند.

روابط موجب تقویت انعطاف پذیری می‌شود. افراد انعطاف پذیر دربرقراری روابط متقابل مورد نیاز برای خشنودی عاطفی خود و اطرافیان موفق هستند.

قالب بندی درباره امور از مسایل كلیدی در انعطاف پذیری است. قالب بندی دوباره به معنای انتقال تمركز از نیمه خالی لیوان به نیمه پر آن است. توانایی وفق دادن خویش با شرایط نیز از مهارت های اساسی افراد انعطاف پذیر است.

داستان زندگی هر كودك بازمانده خانواده های بحران زده، سرشار از درس هایی آموزنده است . باید داستان زندگی خویش را دوباره مرور كنید و در آن رفتارهای خویش را به عنوان یك كودك قهرمان بیابید. باید به درون هر واقعه بازگردید،‌ نیروی خویش را شناسایی كنید و با موفقیت هایتان ، اعتماد به نفس تان را تقویت كنید.

بد نیست كه همه ما نیروهای خویش را باز شناسیم. با تفكر درزمنیه های سه گانه زیر ما نیز می‌توانیم انعطاف پذیری مان را تقویت كنیم:

-    من دارم: درخانه از روابط ، ساختار ها و قوانین قدرتمندی كه نمونه های خوبی برای ایفای نقش من هستند برخوردارم. اینها حمایت های خارجی هستند كه در اختیار من می‌باشند.

-    من هستم: من فردی با ایمان و امید ، دلسوز دیگران و مفتخر به خویشتن خویش هستم. اینها نیروهای درونی من هستند كه می‌توانم تقویت شان كنم.