53 سال از درگذشت زنده‌یاد ابوالحسن صبا ـ آهنگ‌ساز و نوازنده ایرانی ـ كه حیات و حیثیت موسیقی ملی ایران در عصر جدید با نام و یاد او پیوند خورده، می‌گذرد.
به گزارش خبرنگار بخش موسیقی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)،صبا یكی ازبزرگترین اساتید موسیقی كلاسیك ایرانی در قرن حاضر است كه اغلب سازهای ایرانی را می‌نواخت و به سال 1281 به دنیا آمد.
او 28 آذر سال 1336 در سن 55 سالگی چشم از دنیا فروبست و در قبرستان «ظهیرالدوله» به خاک سپرده شد.
*******
صبا نخستین پویه‌های موسیقی را از پدرش فرا گرفت. او نزد میرزا عبدالله فراهانی و درویش خان تار، نزد حسین اسماعیل‌زاده کمانچه، نزد حسین هنگ‌آفرین ویولن، نزد علی‌اکبر شاهی سنتور و نزد حاجی‌خان ضرب را آموخت و به مروز به نواختن همه سازهای موسیقی ردیف تسلط پیدا کرد و تمام سازهای ایرانی را در حد استادی می‌نواخت،اما ویولن و سه‌تار را به‌عنوان سازهای تخصصی خود برگزید.
صبا بعدها در مدرسه عالی موسیقی به شاگردی علی‌نقی وزیری درآمد و تکنواز ارکستر او شد.
او برای چهل سال ساز نواخت، تعلیم داد، در ارکسترها شرکت کرد، کتاب نوشت و درتمام جریان‌های موسیقی ایران تأثیر مستقیم و مثبت داشت.
این هنرمند در تمام رشته‌های موسیقی ایران و حتی سایر هنرها همچون ساختن ساز،نقاشی و ادبیات مهارت داشت و دانشنامه‌ای جامع از علم و عمل موسیقی ایرانی بود.
مکتب نوین موسیقی ایرانی که از درویش خان آغاز شده بود، با صبا به اوج رسید وشاگردانش نیز پیرو راه او شدند.
لطف‌الله مفخم پایان، مهدی خالدی، عباس شاهپوری، مهدی مفتاح، محمدعلی بهارلو، حبیب‌الله بدیعی، علی تجویدی، جهانگیر کامیان، همایون خرم، حسین تهرانی، حسن کسایی، داریوش صفوت، فرامرز پایور، غلامحسین بنان، ابراهیم قنبری مهر، رحمت‌الله بدیعی، محمد طغانیان دهكردی، سعید قراچورلو، ساسان سپنتا و شهریارو بابک رادمنش از جمله شاگردان صبا بودند كه هر یك به نوعی گامی تازه در موسیقی ایران برداشتند.
از استاد صبا صفحات بسیاری حاوی تک‌نوازی‌ها و همنوازی‌های او منتشر شده‌است که مهارت فوق‌العاده او را در نواختن ویولن نشان می‌دهد. همچینین نوارهای خصوصی بسیاری پر کرده که مرجع هنرجویان و گویای تسلط فوق‌العاده او در نواختن سه‌تار است.
همچنین تاكنون سه دوره آموزش ویولن، چهار دوره تعلیم سنتور، یک دوره تعلیم تار، سه‌تار و .... از این هنرمند منتشر شده است.
خانه او نیز به عنوان موزه موسیقی چند سالی است كه به ثبت ملی رسیده و برای بازدید میزبان مردم است.
خانه‌ی صبا متعلق به دوران پهلوی است. استاد صبا كه در خانوادها‌ی هنری در تهران پا به عرصه‌ی هستی گذاشت، از خاندان صبا و از فرزندان فتحعلی خان متخلص به صبا و ملقب به ملك‌الشعراء بوده و نواده‌ی محمد خان ملك‌الشعراء - شاعر عهد ناصری - و فرزند كمال السطنه محسوب می‌شود.
خانه‌ی قدیمی صبا با قدمتی حدود 70 سال ازجمله ساختمان‌های بسیار ساده‌ی دوران خود محسوب می‌شود. بنایی با حیاطی مركزی و پلانی نعلی شكل در اطراف آن كه به دلیل محدودیت در مساحت، فاقد بعضی از عناصر معماری آن دوران نظیر حیاط بیرونی است. ساختمان اتاق‌ها در چهار طرف حیاط و تزئینات زیبای اوایل پهلوی مانند آجری چینی در سر در ورودی،آیینه كاری و گچ‌بری ایوان و سر ستون از دیگر خصوصیات این بنا است.
خانه او ارزش معماری و زیبایی شناختی خاصی ندارد،اما این بنا در حال حاضر به عنوان مركز موسیقی وزارت فرهنگی و ارشاد اسلامی مورد بهره‌برداری قرار گرفته و به شكل موزه‌ی لوازم خصوصی صبا از آن استفاده می‌شود و مالكیت آن مطابق خواسته‌ی خانواده‌ی مرحوم صبا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شده است.
موزه صبا برای نخستین بار سال 1353 به دست علی‌اكبرخان شهنازی افتتاح شد و به عنوان تنها موزه موسیقی كه متعلق به یك هنرمند این حوزه بود،فعالیت كرد.
بخشی از موزه در آن زمان به عنوان كلاس موسیقی مورد استفاده قرار گرفت و توسط شاگردان و دوستان صبا اداره شد و از انجا كه این مجموعه در آن دوران مركز تربیت بسیاری از هنرمندان برجسته موسیقی بود، بخشی در آن با نام «مكتب صبا» راه‌اندازی شد و به نوعی اولین مستر كلاس موسیقی كه تنها شاگردان پیشرفته را می‌پذیرفت فعالیت كرد،اما به مرور با كهولت سن برخی از اساتید این مجموعه تعطیل شد.
حمیدرضا شبابی كه در حالی حاضر مسوولیت این موزه را عهده‌دار است،درباره این مجموعه گفته است: «بعد از انقلاب موزه تا سال 79 به فعالیت خود ادامه داد و بعد از آن به دلیل رطوبت زیاد ساختمان برای چندسال جهت انجام مرمت و بازسازی از سوی میراث فرهنگی و دفتر موسیقی تعطیل شد و متاسفانه به دلیل كمبود بودجه كار آن به دارازا كشید».
او ادامه می‌دهد: «سرانجام روز دوشنبه - دوازدهم مرداد ماه سال 88- این موزه كه خانه قدیمی استاد ابوالحسن صبا محسوب می‌شود،توسط «مصطفی كمال پورتراب» پژوهشگر موسیقی باردیگر گشایش یافت.در حال حاضر موزه به طور كامل توسط دفتر طرح‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بازسازی شده و فعال است.»
به گفته شبابی ،این موزه روزانه بین 25 تا 30 بازدید كننده دارد و در صدد بالابردن امكانات خود برای ارتقا كیفی است.
او در همین رابطه گفت:«اسناد و عكس‌های بسیاری وجود دارد كه به دلیل كمبود فضا نتوانسته‌ایم در دسترس علاقه‌مندان قرار دهیم،اما امیدواریم سیستم صوتی و تصویری فراهم شود كه بتوانیم این اسناد را به نمایش عمومی بگذاریم و در كنار آن سایت موزه را نیز راه‌اندازی كنیم».
به گزارش خبرنگار بخش موسیقی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)،صبا یكی ازبزرگترین اساتید موسیقی كلاسیك ایرانی در قرن حاضر است كه اغلب سازهای ایرانی را می‌نواخت و به سال 1281 به دنیا آمد.
او 28 آذر سال 1336 در سن 55 سالگی چشم از دنیا فروبست و در قبرستان «ظهیرالدوله» به خاک سپرده شد.
*******
صبا نخستین پویه‌های موسیقی را از پدرش فرا گرفت. او نزد میرزا عبدالله فراهانی و درویش خان تار، نزد حسین اسماعیل‌زاده کمانچه، نزد حسین هنگ‌آفرین ویولن، نزد علی‌اکبر شاهی سنتور و نزد حاجی‌خان ضرب را آموخت و به مروز به نواختن همه سازهای موسیقی ردیف تسلط پیدا کرد و تمام سازهای ایرانی را در حد استادی می‌نواخت،اما ویولن و سه‌تار را به‌عنوان سازهای تخصصی خود برگزید.
صبا بعدها در مدرسه عالی موسیقی به شاگردی علی‌نقی وزیری درآمد و تکنواز ارکستر او شد.
او برای چهل سال ساز نواخت، تعلیم داد، در ارکسترها شرکت کرد، کتاب نوشت و درتمام جریان‌های موسیقی ایران تأثیر مستقیم و مثبت داشت.
این هنرمند در تمام رشته‌های موسیقی ایران و حتی سایر هنرها همچون ساختن ساز،نقاشی و ادبیات مهارت داشت و دانشنامه‌ای جامع از علم و عمل موسیقی ایرانی بود.
مکتب نوین موسیقی ایرانی که از درویش خان آغاز شده بود، با صبا به اوج رسید وشاگردانش نیز پیرو راه او شدند.
لطف‌الله مفخم پایان، مهدی خالدی، عباس شاهپوری، مهدی مفتاح، محمدعلی بهارلو، حبیب‌الله بدیعی، علی تجویدی، جهانگیر کامیان، همایون خرم، حسین تهرانی، حسن کسایی، داریوش صفوت، فرامرز پایور، غلامحسین بنان، ابراهیم قنبری مهر، رحمت‌الله بدیعی، محمد طغانیان دهكردی، سعید قراچورلو، ساسان سپنتا و شهریارو بابک رادمنش از جمله شاگردان صبا بودند كه هر یك به نوعی گامی تازه در موسیقی ایران برداشتند.
از استاد صبا صفحات بسیاری حاوی تک‌نوازی‌ها و همنوازی‌های او منتشر شده‌است که مهارت فوق‌العاده او را در نواختن ویولن نشان می‌دهد. همچینین نوارهای خصوصی بسیاری پر کرده که مرجع هنرجویان و گویای تسلط فوق‌العاده او در نواختن سه‌تار است.
همچنین تاكنون سه دوره آموزش ویولن، چهار دوره تعلیم سنتور، یک دوره تعلیم تار، سه‌تار و .... از این هنرمند منتشر شده است.
خانه او نیز به عنوان موزه موسیقی چند سالی است كه به ثبت ملی رسیده و برای بازدید میزبان مردم است.
خانه‌ی صبا متعلق به دوران پهلوی است. استاد صبا كه در خانوادها‌ی هنری در تهران پا به عرصه‌ی هستی گذاشت، از خاندان صبا و از فرزندان فتحعلی خان متخلص به صبا و ملقب به ملك‌الشعراء بوده و نواده‌ی محمد خان ملك‌الشعراء - شاعر عهد ناصری - و فرزند كمال السطنه محسوب می‌شود.
خانه‌ی قدیمی صبا با قدمتی حدود 70 سال ازجمله ساختمان‌های بسیار ساده‌ی دوران خود محسوب می‌شود. بنایی با حیاطی مركزی و پلانی نعلی شكل در اطراف آن كه به دلیل محدودیت در مساحت، فاقد بعضی از عناصر معماری آن دوران نظیر حیاط بیرونی است. ساختمان اتاق‌ها در چهار طرف حیاط و تزئینات زیبای اوایل پهلوی مانند آجری چینی در سر در ورودی،آیینه كاری و گچ‌بری ایوان و سر ستون از دیگر خصوصیات این بنا است.
خانه او ارزش معماری و زیبایی شناختی خاصی ندارد،اما این بنا در حال حاضر به عنوان مركز موسیقی وزارت فرهنگی و ارشاد اسلامی مورد بهره‌برداری قرار گرفته و به شكل موزه‌ی لوازم خصوصی صبا از آن استفاده می‌شود و مالكیت آن مطابق خواسته‌ی خانواده‌ی مرحوم صبا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شده است.
موزه صبا برای نخستین بار سال 1353 به دست علی‌اكبرخان شهنازی افتتاح شد و به عنوان تنها موزه موسیقی كه متعلق به یك هنرمند این حوزه بود،فعالیت كرد.
بخشی از موزه در آن زمان به عنوان كلاس موسیقی مورد استفاده قرار گرفت و توسط شاگردان و دوستان صبا اداره شد و از انجا كه این مجموعه در آن دوران مركز تربیت بسیاری از هنرمندان برجسته موسیقی بود، بخشی در آن با نام «مكتب صبا» راه‌اندازی شد و به نوعی اولین مستر كلاس موسیقی كه تنها شاگردان پیشرفته را می‌پذیرفت فعالیت كرد،اما به مرور با كهولت سن برخی از اساتید این مجموعه تعطیل شد.
حمیدرضا شبابی كه در حالی حاضر مسوولیت این موزه را عهده‌دار است،درباره این مجموعه گفته است: «بعد از انقلاب موزه تا سال 79 به فعالیت خود ادامه داد و بعد از آن به دلیل رطوبت زیاد ساختمان برای چندسال جهت انجام مرمت و بازسازی از سوی میراث فرهنگی و دفتر موسیقی تعطیل شد و متاسفانه به دلیل كمبود بودجه كار آن به دارازا كشید».
او ادامه می‌دهد: «سرانجام روز دوشنبه - دوازدهم مرداد ماه سال 88- این موزه كه خانه قدیمی استاد ابوالحسن صبا محسوب می‌شود،توسط «مصطفی كمال پورتراب» پژوهشگر موسیقی باردیگر گشایش یافت.در حال حاضر موزه به طور كامل توسط دفتر طرح‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بازسازی شده و فعال است.»
به گفته شبابی ،این موزه روزانه بین 25 تا 30 بازدید كننده دارد و در صدد بالابردن امكانات خود برای ارتقا كیفی است.
او در همین رابطه گفت:«اسناد و عكس‌های بسیاری وجود دارد كه به دلیل كمبود فضا نتوانسته‌ایم در دسترس علاقه‌مندان قرار دهیم،اما امیدواریم سیستم صوتی و تصویری فراهم شود كه بتوانیم این اسناد را به نمایش عمومی بگذاریم و در كنار آن سایت موزه را نیز راه‌اندازی كنیم».
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: isna.ir