جلیل ضیاءپور در پنجم اردیبهشت سال 1299 در بندرانزلی متولد شد. او فعالیت هنری خود را در تهران از سال 1317 و با آموزش موسیقی در هنرستان آغاز کرد، اما پس از مدتی کوتاه وارد دانشکده هنرهای زیبا شد و یکی از سه دانش‌آموخته‌ای بود که با دریافت بورس به فرانسه رفت. او پس از تحصیل در دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس در رشته‌های نقاشی و مجسمه‌سازی به کشور بازگشت.
ضیاءپور پس از بازگشت به ایران با همکاری چند نفر از نقاشان دیگر، در سال 1328 انجمن هنری‌ای را با عنوان «خروس جنگی» پایه‌گذاری کرد. به گفته ضیاءپور هدف اصلی این انجمن، مبارزه در برابر کهنه‌پرستی و سنت‌گرایی به دور از واقعیات زمانه و زمینه‌سازی برای ظهور عرصه‌های هنر نو و مدرن در هنرهای تجسمی ایران بود. همچنین مجله‌ای نیز با همین عنوان به سردبیری ضیاءپور به چاپ رسید که او نقدهای خود را در زمینه هنر در آن منتشر می‌کرد.
اثر جلیل ضیاءپور
مخالفین فعالیت‌ها و نظریه‌های ضیاءپور باعث به دادگاه کشیده شدن او و توقیف نشریه شدند و او را وابسته به حزب توده معرفی کردند. او پس از آن نظراتش را در دو مجله «کویر» و «پنجه خروس» منتشر می‌کرد.
کورش رنجبر در یادداشتی به یاد جلیل ضیاءپور با عنوان «به من نگو استاد» در وبلاگ خود نوشته بود:«سال 78 برای دیدار و عکاسی از جلیل ضیاءپور به منزلش در شهرک غرب رفتم. در را خودش به رویم باز کرد. گفتم سلام استاد. گفت به من نگو استاد. بدم می‌آید. این روزها هر کسی به خودش اجازه می‌دهد استاد خطابش کنند و کار ما بهتر از این نمی‌شود. داریم دور خودمان می‌چرخیم و به جایی هم نمی‌رسیم. خیلی با هم حرف زدیم.
می‌گفت یک واژه‌نامه‌ی تطبیقی گیلکی دارد که هنوز چاپ نشده است و از روزهای مجله‌ی «خروس جنگی» گفت. از توقیفش که در انتشار دوباره‌اش نام «پنجه‌ی خروس» را برایش انتخاب کردند و وقتی پرسیدند چرا، گفتم که خروس را خوردند پنجه‌ا‌ش ماند. دوباره که توقیف شد نام «کویر» را برایش انتخاب کردیم. می‌گفت هنوز استادان دانشگاه به سراغش می‌آیند و برایشان حرف می‌زند. از زمانی گفت که فکر می‌کردند کوبیسم یعنی کمونیسم! می‌گفت که ما خیلی پیش‌تر از پیکاسو کوبیسم داشتیم. آن روز را از یاد نمی‌برم.»
حجم‌گرایی یا کوبیسم یکی از سبک‌های هنری است که در فاصله سال‌های ۱۹۰۷ تا ۱۹۰۸ به عنوان سبکی جدی در نقاشی و تا حد محدودتری در تندیس‌گری ظهور کرد، که از نقاط عطف هنر غرب به شمار می‌آید. به جز ژرژ براک و پابلو پیکاسو که از آن‌ها به عنوان آفرینندگان این سبک یاد شده، خوان گریس به خصوص پس از این دو و در قالب کوبیسم ترکیبی به خلق آثاری پرداخت. یکی ار مشهورترین آثار این سبک گرنیکا است.
رساله معروف ضیاءپور با عنوان «لغو نظریه‌های مکاتب گذشته و معاصر از پریمیتیو تا سورآلیسم» نظرات متفاوتی را در بین اهالی هنر به وجود می‌آورد. موافقان او عقیده داشتند هدف ضیاءپور استفاده از هویت و ظرفیت هنر ایرانی همراه با به روز رسانی آن است.
او به دلیل استفاده از اشکال هندسی و هنر تزئینی که برگرفته از دستمایه‌های ایرانی بود و نیز تقسیم بندی‌هایی که به روش کوبیسم انجام داده، از نخستین کسانی بود که هنر مدرن را در ایران مطرح و از تقلید سنتها و تجربه‌های گذشته انتقاد کرد.
از مهم‌ترین آثار او در حوزه نقاشی می‌توان به تابلوهای «قیام کاوه آهنگر»، «دختر ترکمن»، «چادرنشینان»، «زندگی من» و «پرواز در ناشناخته‌ها» اشاره کرد.
سرانجام در شب یلدای سال 78 و پس از گذراندن یک دوره بیماری سخت در اثر نارسایی قلب در بیمارستان توس تهران از دنیا رفت.
ضیاءپور پس از بازگشت به ایران با همکاری چند نفر از نقاشان دیگر، در سال 1328 انجمن هنری‌ای را با عنوان «خروس جنگی» پایه‌گذاری کرد. به گفته ضیاءپور هدف اصلی این انجمن، مبارزه در برابر کهنه‌پرستی و سنت‌گرایی به دور از واقعیات زمانه و زمینه‌سازی برای ظهور عرصه‌های هنر نو و مدرن در هنرهای تجسمی ایران بود. همچنین مجله‌ای نیز با همین عنوان به سردبیری ضیاءپور به چاپ رسید که او نقدهای خود را در زمینه هنر در آن منتشر می‌کرد.
مخالفین فعالیت‌ها و نظریه‌های ضیاءپور باعث به دادگاه کشیده شدن او و توقیف نشریه شدند و او را وابسته به حزب توده معرفی کردند. او پس از آن نظراتش را در دو مجله «کویر» و «پنجه خروس» منتشر می‌کرد.
کورش رنجبر در یادداشتی به یاد جلیل ضیاءپور با عنوان «به من نگو استاد» در وبلاگ خود نوشته بود:«سال 78 برای دیدار و عکاسی از جلیل ضیاءپور به منزلش در شهرک غرب رفتم. در را خودش به رویم باز کرد. گفتم سلام استاد. گفت به من نگو استاد. بدم می‌آید. این روزها هر کسی به خودش اجازه می‌دهد استاد خطابش کنند و کار ما بهتر از این نمی‌شود. داریم دور خودمان می‌چرخیم و به جایی هم نمی‌رسیم. خیلی با هم حرف زدیم.
می‌گفت یک واژه‌نامه‌ی تطبیقی گیلکی دارد که هنوز چاپ نشده است و از روزهای مجله‌ی «خروس جنگی» گفت. از توقیفش که در انتشار دوباره‌اش نام «پنجه‌ی خروس» را برایش انتخاب کردند و وقتی پرسیدند چرا، گفتم که خروس را خوردند پنجه‌ا‌ش ماند. دوباره که توقیف شد نام «کویر» را برایش انتخاب کردیم. می‌گفت هنوز استادان دانشگاه به سراغش می‌آیند و برایشان حرف می‌زند. از زمانی گفت که فکر می‌کردند کوبیسم یعنی کمونیسم! می‌گفت که ما خیلی پیش‌تر از پیکاسو کوبیسم داشتیم. آن روز را از یاد نمی‌برم.»
حجم‌گرایی یا کوبیسم یکی از سبک‌های هنری است که در فاصله سال‌های ۱۹۰۷ تا ۱۹۰۸ به عنوان سبکی جدی در نقاشی و تا حد محدودتری در تندیس‌گری ظهور کرد، که از نقاط عطف هنر غرب به شمار می‌آید. به جز ژرژ براک و پابلو پیکاسو که از آن‌ها به عنوان آفرینندگان این سبک یاد شده، خوان گریس به خصوص پس از این دو و در قالب کوبیسم ترکیبی به خلق آثاری پرداخت. یکی ار مشهورترین آثار این سبک گرنیکا است.
اثر جلیل ضیاءپور
رساله معروف ضیاءپور با عنوان «لغو نظریه‌های مکاتب گذشته و معاصر از پریمیتیو تا سورآلیسم» نظرات متفاوتی را در بین اهالی هنر به وجود می‌آورد. موافقان او عقیده داشتند هدف ضیاءپور استفاده از هویت و ظرفیت هنر ایرانی همراه با به روز رسانی آن است.
او به دلیل استفاده از اشکال هندسی و هنر تزئینی که برگرفته از دستمایه‌های ایرانی بود و نیز تقسیم بندی‌هایی که به روش کوبیسم انجام داده، از نخستین کسانی بود که هنر مدرن را در ایران مطرح و از تقلید سنتها و تجربه‌های گذشته انتقاد کرد.
اثر جلیل ضیاءپور
سرانجام در شب یلدای سال 78 و پس از گذراندن یک دوره بیماری سخت در اثر نارسایی قلب در بیمارستان توس تهران از دنیا رفت.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع:isna.ir
مطالب پیشنهادی:
رویا نونهالی سوگوار شد
مهند عشق ممنوع در «مجانی» محسنی نسب
رقص شکوفه های گیلاس + تصاویر
به فیس بوکی ها بر نخورد!!!
نیکی کریمی در کنار پت و متی ها+ تصویر