دست تان را بریده‌اید و مثل باران از زخمش خون می‌بارد و نمی‌دانید چه كار كنید؟ موقع دم كردن چای خودتان را سوزانده‌اید و از درد به خود می‌پیچید؟ زنبور نیشتان زده و گردش و تفریح زهرمارتان شده است؟ برای ورزش صبحگاهی به پارك جنگلی رفته‌اید و سگی گازتان گرفته و نمی‌دانید چه كار كنید؟ ناگهان پایتان پیچ خورده و احساس درد زیادی دارید؟ همه اینها اتفاقات ناخوشایندی است كه ممكن است هر یك از ما یك یا چند بار در طول زندگی آنها را تجربه كرده باشیم اما چند نفر از ما طرز برخورد با این حوادث را می‌دانیم؟ اینكه در مواجهه با حادثه بدانیم چه كاری انجام دهیم یك مهارت است، مهارتی كه اگر آن را بلد نیستید خواندن این مطلب را برای فرا گرفتن به شما توصیه می‌كنم.
اگر دست تان را بریده اید:
اولین كاری كه باید انجام دهید: بلافاصله حوله یا دستمال تمیزی كه دم دست تان است با یك گاز استریل بردارید و روی زخم بگذارید. سعی كنید آن را كمی روی زخم فشار دهید. اگر محل بریدگی در عضوی از بدن مانند دست یا پایتان قرار دارد، حتما آن عضو را بالاتر از سطح قلب تان قرار دهید. با این كار موجب می‌شوید شدت خون ریزی‌تان كاهش پیدا كند و یك پانسمان طبیعی به وسیله لخته شدن خون محل بریدگی روی زخم ایجاد شود. توجه داشته باشید كه اگر لخته خشك شده را دستكاری كنید، احتمال خونریزی دوباره هم وجود خواهد داشت.
اولین كاری كه باید انجام دهید: بلافاصله حوله یا دستمال تمیزی كه دم دست تان است با یك گاز استریل بردارید و روی زخم بگذارید. سعی كنید آن را كمی روی زخم فشار دهید. اگر محل بریدگی در عضوی از بدن مانند دست یا پایتان قرار دارد، حتما آن عضو را بالاتر از سطح قلب تان قرار دهید. با این كار موجب می‌شوید شدت خون ریزی‌تان كاهش پیدا كند و یك پانسمان طبیعی به وسیله لخته شدن خون محل بریدگی روی زخم ایجاد شود. توجه داشته باشید كه اگر لخته خشك شده را دستكاری كنید، احتمال خونریزی دوباره هم وجود خواهد داشت.
چگونگی برخورد با عضو آسیب دیده: اگر رنگ خونتان روشن و هنگام بریدگی خون با شدت جاری شده است، احتمال دارد كه سرخرگ‌تان را بریده باشید. برای كم كردن سرعت و مقدار خونریزی، این روش پیشنهادی را به طور دقیق انجام دهید. برای مثال اگر دست تان را بریده اید، كمی‌خون محل بریدگی را پاك كنید تا بتوانید محل زخم را پیدا كنید، سپس آن ناحیه از دست تان را به موازات بازویتان، بالاتر از آرنج، قرار دهید. زخم را با انگشت شست یا كف دست محكم فشار دهید. اگر بریدگی‌تان خیلی عمقی است و می‌توانید درون زخم را به راحتی ببینید، سعی كنید دو سر بریدگی را با دست دیگرتان بگیرید و به هم نزدیك كنید و تا زمانی كه خود را به درمانگاه می‌رسانید آن را در همان حالت نگاه دارید.
در چه صورت با 115 تماس بگیرید: اگر خون ریزی شما شدید باشد، یعنی اگر حدود 560 گرم خون كه تقریبا به اندازه یك بطری نیم لیتری است را از دست داده‌اید یا اگر احساس تشنگی و سرما می‌كنید یا اینكه هم خون زیادی از دست داده‌اید و هم تشنه و سردتان است، ممكن است دچار شوك شوید. در این حالت بهترین كار این است كه بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. سعی كنید بدون اضطراب و وحشت كارهایی را انجام دهید كه به كاهش شدت و مقدار خون ریزی تان كمك می‌كنند. متوقف كردن كامل یك خون ریزی شدید ممكن است حتی تا 20 دقیقه هم طول بكشد.
خطای رایج: گذاشتن صابون داخل زخم! با كارهای بچه‌گانه موجب بدتر شدن زخمتان نشوید. بهتر است محل بریدگی را دو ثانیه زیر شیر آب بگیرید، سپس آن را با بتادین ضد عفونی و بعد پانسمان كنید، روز بعد پانسمان را باز كنید و محل بریدگی را ببینید. اگر دردتان بیشتر یا اطراف ناحیه بریده شده قرمز، متورم، داغ یا چركی شده بود، به معنی این است كه زخمتان عفونت كرده و در این وضعیت بهترین كار مراجعه به درمانگاه است.
وقتی دیدی كه سوختی
اولین كاری كه باید انجام دهید: اگر محل سوختگی كمتر از 8 سانتی‌متر است، پنج دقیقه آن را زیر آب خنك نگه دارید. اگر پوست‌تان تاول نزده و سیاه و كبود نشده است ( اینها علایم جدی سوختگی‌های شدید هستند) می‌توانید برای كاهش درد دو عدد استامینوفن یا ایبوپروفن بخورید و محل سوختگی را در معرض هوای آزاد قرار دهید. فورا كرم‌های ضد عفونی كننده را روی محل سوختگی نمالید. حداقل یك ساعت یا تا خنك شدن پوست تان صبر كنید. وقتی التهاب سوختگی از بین رفت، با مالیدن مقداری پماد آنتی بیوتیك از عفونی شدن محل ضایعه جلوگیری كنید. استفاده از آب و صابونی ملایم هم می‌تواند در موارد اضطراری كمك كننده باشد.
چگونگی برخورد با عضو آسیب دیده: در صورت تاول زدن پوست، شما دچار سوختگی نوع دوم یا درجه دوم شده اید كه این درجه از سوختگی اساسا جدی است اما اگر محل سوختگی كمتر از یك كف دست باشد، می‌توانید خودتان در منزل به مداوای آن بپردازید. فقط توجه داشته باشید كه هرگز تاول را نتركانید و روی آن كرم نمالید. بهتر است تاول را با یك گاز استریل یا چسبی نازك بپوشانید.
در چه صورت با 115 تماس بگیرید: اگر دیدید كه پوست تان برآمده و سیاه شده ، دچار سوختگی درجه سه شده اید. تا زمانی كه منتظر رسیدن ماموران اورژانس هستید، محل سوختگی تان را در آب سرد فرو نكنید، زیرا این كار ممكن است به شوك یا هیپوترمیا، منجر شود. مطمئن شوید كه هیچ لباس یا شیء سوخته ای روی محل سوختگی شما نچسبد. در غیر این صورت با متخصصان همكاری كنید تا لباس های سوخته چسبیده به زخمتان را از آن جدا كنند.
خطای رایج: گذاشتن یخ روی هر نوع سوختگی. این كار اشتباه است، چون همان طور كه گفته شد ممكن است به وخیم تر شدن محل ضایعه بینجامد. شما می‌توانید برای كاهش سوزش و درد روی محل سوختگی آبی ولرم با دمایی حدود 20 درجه سانتی گراد یا حتی كمی بیشتر، بریزید.
اگر دچار گاز گرفتگی شدید
اولین كاری را كه باید انجام دهید: چه قدر زخم محل گازگرفتگی عمیق است؟ اگر پوست تان فقط كمی‌ساییده شده یا به طور سطحی خراشیده یا چنگ زده شده است، نیازی به مراجعه به پزشك ندارید. هر چه زخم عمیق تر باشد، خطر ایجاد عفونت هم بیشتر می‌شود اما در زخم های سطحی امكان عفونت بسیار كم است. برای اینكه بتوانید سریع از نفوذ میكروب به خونتان جلوگیری كنید، بهتر است بلافاصله پس از گاز گرفتگی محل زخم شده را زیر شیر آب سرد بشویید، سپس منطقه ضایعه دیده را با چسب بپوشانید و برای اینكه مطمئن شوید كه عفونت نكرده است،پس از چند ساعت چسب را باز و زخم را بررسی كنید.
چگونگی برخورد با عضو آسیب دیده: اگر دندان‌ها در پوست‌تان فرو رفته باشد، داستان فرق می‌كند. این حالت بسیار خطرناك است. فرو رفتن دندان‌های تیز و بلند سگ یا هر حیوان درنده دیگری می‌تواند انواع باكتری‌ها را به صورت عمیق وارد زخم تان كند و این باكتری‌ها هم به سادگی در جایی دور از دسترس در بدنتان رشد می‌كنند و عوارض فراوانی را در پی خواهند داشت. برای شسشوی زخم می‌توانید از آب سرد استفاده كنید اما بهترین اقدام از طرف شما مراجعه به یك مركز درمانی است چون زخم شما ممكن است مستعد عفونی شدن باشد و با مراجعه به یك پزشك و شستشوی زخم به وسیله او می‌توانید از عفونت ضایعه جلوگیری كنید. همچنین برای جلوگیری از عفونت ممكن است نیاز به تجویز آنتی بیوتیك و چند بار شستشو با مواد ضد عفونی كننده باشد.
در چه صورت با 115 تماس بگیرید:اگر حیوانی به دوست، فرزند یا همسرتان حمله كرد و او را گاز گرفت و وی را بسیار وحشت زده كرد و شما نتوانستید خون ریزی محل گاز گرفته شده را متوقف كنید یا تكه‌ای از پوست و گوشت او كنده شد، سریع با اورژانس تماس بگیرید.
خطای رایج: از تزریق آمپول كزاز خودداری نكنید. بعضی از افراد چون در طول زندگی یك بار آمپول كزاز را تزریق كرده اند، فكر می‌كنند كه تا آخر عمر از آن بی‌نیازند. در صورتی كه اگر حیوانی شما را گاز گرفت و پنج سال است كه آمپول كزاز نزده‌اید، باید تا 72 ساعت پس از گاز گرفتگی حتما اقدام به دریافت آمپول كزاز نمایید.
اگر حشره ای شما را نیش زد
اولین كاری كه باید انجام دهید: وقتی كه زنبوری شما را نیش می‌زند بویی تولید می‌كند كه موجب جلب توجه و حمله دیگر زنبوران به شما می‌شود، پس بهتر است صورت و گردن تان را با لباس ، كت و یا هر چیز اضافه ای كه تنتان است بپوشانید تا از شر حمله های احتمالی بعدی در امان بمانید. برای آرام شدن دردتان می‌توانید از انواع مسكن‌ها مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده كنید. لازم به ذكر است كه پاشیدن بیكینگ پودر یا خنك كردن محل گزیدگی هم خیلی نمی‌تواند در بهبود دردتان موثرباشد.
چگونگی برخورد با عضو آسیب دیده: وقتی كه نیش بلند و زهرآلود حشرات وارد پوست‌تان می‌شود و در آن باقی می‌ماند موجب می‌شود مقدار زیادی زهر در بدن تان آزاد شود. بنابراین نیش را با انگشت از پوست‌تان خارج كنید و اگر مقداری از آن باقی ماند، سعی كنید مقدار باقی مانده را به وسیله ناخن هایتان از پوست درآورید. همچنین می‌توانید با فشار دادن ناحیه گزیده شده، زهر وارد شده را خارج كنید و از ورود بیشتر زهر به بدنتان جلوگیری كنید.
در چه صورت با 115 تماس بگیریم: اگر 20 بار یا بیشترگزیده شدید، محل گزیدگی را دور از نیش حشرات قرار دهید، آنها را بپوشانید، تا بیشترگزیده نشوید و كمتر آسیب ببینید. اگر احساس خفگی و تنگی نفس می‌كنید ممكن است به نیش آن حشره حساسیت داشته باشید كه این مورد خیلی خطرناك است و اگر زود اقدام نكنید و با اورژانس تماس نگیرید امكان دارد خودتان را به كشتن دهید.
خطای رایج: مكیدن محل نیش برای خارج كردن زهر از آن. این كار تنها سبب نفوذ بیشتر زهر به بدن و در نتیجه آسیب رسیدن و خطرات مغزی می‌شود.
اگر پیچ خوردگی یا شكستگی اندام برایتان پیش آمد
اولین كاری كه باید انجام دهید: چه دچار رگ به رگ شدن یا پیچ خوردگی شدید و چه دچار شكستگی، در هر صورت روی منطقه آسیب دیده مقداری یخ بگذارید. ( 10 دقیقه بگذارید، 10 دقیقه بردارید)، این كار را می‌توانید در روز اول یا روزهای پس از حادثه انجام دهید. برای درست كردن یك بسته محتوی یخ می‌توانید یخ های خرد شده را در نایلونی بریزید و آن را در حوله یا لباسی نازك بپیچید. اگر به راحتی توانستید مفصل یا استخوان آسیب دیده را تكان بدهید و بد شكلی چیز غیر عادی در آن ندیدید، به احتمال زیاد دچار شكستگی نشده‌اید، پس محل آسیب دیده را خنك نگه دارید، كمی‌آن را بالا ببرید و برای كاهش یا جلوگیری از درد یك یا دو عدد مسكن بخورید و سر فرصت به پزشك مراجعه كنید.
چگونگی برخورد با عضو آسیب دیده: اگر هنگام حادثه صدای بلندی از عضو آسیب دیده شنیدید یا شكل طبیعی اندام‌تان به هم خورد و احساس درد و ناراحتی زیادی داشتید، شك نكنید كه دچار شكستگی شده‌اید. سعی كنید تا رسیدن به یك مركز درمانی استخوان شكسته را ثابت نگه دارید و عضو آسیب‌دیده را چه دست‌تان باشد چه پایتان، بالاتر از سطح قلب تان قرار دهید. این كارموجب كاهش خون ریزی می‌شود.
در چه صورت با 115 تماس بگیریم: اگر به راحتی می‌توانید استخوان شكسته را ببینید یا سوراخی در پوست تان ایجاد شده است، فورا با اورژانس تماس بگیرید. یك استخوان شكسته ممكن است به پارگی پوست‌تان منجر شود. سعی نكید خودسرانه كارهای پزشكی و اورژانسی برای خودتان انجام دهید یا اقدام به جا انداختن عضو شكسته كنید چون ممكن است این كار شما موجب دردسر‌های بیشتری هنگام جراحی شود.
خطای رایج: اقدام به آتل بندی و ثابت نگهداشتن عضو شكسته شده به طور خودسر و طولانی مدت نكنید زیرا این كارتان موجب كج جوش خوردن استخوان و در نتیجه عوارض بعدی می‌شود. فقط در صورتی كه در جایی هستید كه امكان دسترسی به پزشك ندارید، به طور موقت و تا رسیدن به درمانگاه عضو آسیب دیده را به وسیله آتل بندی یا هر روش دیگری ثابت نگه دارید.
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
منبع: هفته نامه سلامت
اختصاصی سیمرغ www.seemorgh.com/health
مطالب پیشنهادی:
پیشگیری از دردهای ناشی از کار با لپ‌تاپ
به زبان خودتان رحم كنید
ارتباط طول عمر و پاکیزگی لباسها
پیشگیری از سرماخوردگی با افزایش قدرت ایمنی بدن
آيا بوسيدن كار خطرناكيست؟