دارو نقل ونبات نیست!

به این چند سؤال، صادقانه پاسخ دهید. چند قلم دارو در منزل دارید كه آنها را به توصیه دیگران خریده‌اید؟ چند قلم دارو برای دیگران تجویز كرده‌اید؟ اطلاع دارید كه بعد از مصرف آن چه اتفاقی برای آنها افتاده؟ تا به حال چند بار بدون مراجعه مجدد به متخصص، داروی مصرفی را قطع كرده‌اید؟ و چند بار در اثر مصرف داروهایی كه دیگران برای شما تجویز كرده‌اند، دچار دردسر شده‌اید؟ از اینها كه بگذریم، رئیس دهمین همایش داروسازی بالینی ایران، دكتر خیرا... غلامی درباره نحوه مصرف دارو در كشور، تجویز دارو و عوارض قطع مصرف آن، نكته‌هایی را بیان كرده كه قابل تامل است.

درحال حاضر شاهد تجویز 300 قلم داروی بدون نسخه هستیم. علاوه بر این‌كه مردم ما بی‌پروا دارو مصرف كرده و از طرفی از مصرف دارو هراس دارند. این صحبت‌ها نشان می‌دهد هركدام از ما به شكلی در به هم زدن تعادل دارویی كشور نقش داریم. مصرف دارو موضوعی كاملا فنی و علمی بوده و به طور مستقیم با سلامت ما سر و كار دارد. بنابراین شروع مصرف هر دارو حتما باید به تجویز پزشك معالج بوده و حتی نباید مبتلایان به همان علائم، مصرف آن را توصیه كنند؛ چرا كه بسیاری از بیماری‌ها دارای علائم مشابه هستند، اما تشخیص و درمان آنها به طور كلی با هم متفاوت است و نمی‌توان صرفا براساس تشابه علائم، درمان‌های مشابه را تجویز و توصیه كرد.

تعبیه باجه داروهای بدون نسخه یا (OTC (Over the Counter در داروخانه‌ها كه كم و بیش در تمامی داروخانه‌های دنیا متداول است، نباید به معنای تقاضای خارج از ضوابط و بدون مرز دارو تلقی شود؛ بلكه این اجازه صرفا برای فهرست محدودی از داروهای مسكن و كم عارضه صادر شده است تا در موارد اضطرار و عدم دسترسی به پزشك، آن هم مشروط به مشورت با مسؤول فنی یا دكتر داروساز داروخانه، به شكل معدود و موقت در اختیار بیمار قرار گیرد.

عوارض قطع خودسرانه دارو

مردم با شنیدن این‌كه دارویی مشكلی دارد، بلافاصله مصرف آن را به شكل خودسرانه متوقف می‌كنند؛ درحالی كه این تصمیم قطعا با عوارضی همراه است.

بسیاری از داروها برای یك دوره درمانی و با تعداد مشخص تجویز می‌شوند كه حتما باید تا انتها مصرف شوند. معروف‌ترین این داروها همان آنتی‌بیوتیك‌ها هستند كه معمولا 24 تا 48 ساعت بعد از شروع مصرف، علائم را تخفیف داده یا به كلی از بین می‌برند، اما این تغییر دلیل بر قطع دارو نبوده و دوره مصرف دارو حتما باید طی شود.

خودكشی با 9 دارو

9 دارو، در فهرست پرمصرف‌ترین داروها در كشور قرار دارند، اما غافل از عارضه آنها، داروها را مصرف می‌كنیم . برای یك بار هم كه شده، باید درباره این داروها، اثر واقعی و سوء مصرف آنها صحبت كرد كه در اینجا شش مورد از آنها را بررسی می‌كنیم.

استامینوفن كدئین، یار همیشگی

استامینوفن كدئین، مسكنی برای دردهای خفیف تا نسبتا شدید است. استامینوفن در كاهش درد و تب مؤثر بوده و كدئین نیز مسكنی است كه برای كاهش دردهای متوسط تا شدید كاربرد دارد. به همین دلیل آن را برای درمان سردرد، دندان درد، كمردرد، آرتروز، دردهای قاعدگی، سرماخوردگی و آنفلوآنزا تجویز می‌كنند.
عوارض جانبی مصرف این دارو ابتلا به یبوست، سرگیجه، خواب‌آلودگی، خشكی دهان، برافروختگی، كاهش اشتها، تهوع، مشكل یا درد به هنگام ادرار و تعریق از عوارض مصرف نامناسب آن است.

این دارو با آرام‌بخش‌های عضلانی و داروهای ضد افسردگی تداخل داشته و مصرف طولانی‌مدت و دوزهای بالای استامینوفن می‌تواند اثرات داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین و هپارین را افزایش دهد. تركیب این داروها به این طریق، ممكن است منجر به خونریزی شود.

رانیتیدین؛ پیشنهاد همه

به‌طور معمول این دارو برای كاهش اسید معده در درمان مشكلات گوارشی ناشی از افزایش اسید استفاده می‌شود، اما برای درمان زخم‌های فعال دوازدهه یا زخم‌های فعال و خوش‌خیم معده و بیماری ریفلاكس معده به مری و سوزش سردل هم كاربرد دارد.

مصرف این دارو می‌تواند باعث ایجاد درد قفسه سینه، تب، گلو درد، احساس كوتاه شدن تنفس، احساس ضعف غیر عادی، كند یا تند شدن سرعت ضربان قلب، مشكلات بینایی، سرخی و تاول پوستی، كاهش اشتها، زردی پوست و چشم، كاهش توانایی جنسی، خستگی، خواب آلودگی، كاهش فشار خون، بثورات پوستی، استفراغ، اسهال و كدر شدن ادرار و مدفوع شود؛ به‌ویژه اگر به شكل خودسرانه مصرف گردد.

مصرف همزمان كتوكونازول، داروهای ضددیابتی خوراكی، نیفیدیپین و فنی‌توئین، وارفارین و میدازولام و رانیتیدین عوارضی را به دنبال دارد.

امپرازول، پیشنهاد همیشگی

 امپرازول، ترشح اسید معده را مهار می‌كند‌. این دارو برای درمان رفلاكس معده، درمان زخم معده یا زخم اثنی‌عشر و عفونت‌های معده ناشی از وجود باكتری هلكیوباكتر پیلوری استفاده می‌شود.
تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی و كاهش وزن، خشكی دهان، نارسایی كبدی، كاهش شدید منیزیم، ضربان قلب نامنظم یا بسیار تند، نارسایی قلبی، لرزش، اضطراب، احساس ضعف ماهیچه، گرفتگی دست و پا، انقباض یا دردهای ماهیچه‌ای، گرفتگی صدا و حنجره از عوارض این داروست.

كمبود ویتامین B12، بی‌حسی یا سوزش در دست‌ها و پاها، هماهنگی ضعیف عضلات، تغییر در قاعدگی و اسهال نیز از دیگر عارضه‌های امپرازول است. از سوی دیگر مصرف همزمان امپرازول همراه با بعضی داروها می‌تواند عوارضی به دنبال داشته باشد. برای مثال كاهش اثربخشی داروی كلوپیدوگرل و ایجاد لخته‌خون در بدن.

مصرف امپرازول همراه با داروهایی مانند دیگوگسین، وارفارین، فنی‌توئین، متوتروكسات، سیتالوپرام و دیازپام نیز عوارضی را به دنبال دارد.

آسپیرین؛ پیشنهادی از قدیم تا کنون

این دارو كه به آن به اختصار آ.اس.آ می‌گویند. مسكن، تب‌بُر، ضد التهاب و ضدپلاكت است. این دارو برای درمان دردهای خفیف تا متوسط، تب، رماتیسم،آرتروز و تسهیل شرایط درمان بعد از سكته قلبی كاربرد دارد.

مصرف آسپیرین، دارای عوارض جانبی مانند؛ تهوع، استفراغ، خونریزی و افزایش زمان خونریزی، بی‌اشتهایی، نارسایی كلیوی، هپاتیت، افزایش ضربان قلب، ادم ریوی، كاهش شنوایی، كهیر، خون‌مردگی، عوارض عصبی نظیر سرگیجه، وزوز گوش، تشنج، افسردگی، سردرد و توهم‌زایی است.

به دلیل گسترش مصرف باید به موارد منع مصرف نیز اشاره كنیم. مصرف آسپیرین در زنان در سه ماهه سوم بارداری، كودكان زیر 12 سال، خونریزی‌گوارشی، وجود یا سابقه كمبود ویتامین K، حساسیت به سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) ، كاهش پلاكت، پولیپ بینی و خونریزی داخل جمجمه ممنوع است.

مصرف همزمان آسپیرین با داروهایی مانند وارفارین، تیكلوپیدین، كلوپیدگرول و سایر داروهای ضد انعقادی، پنی‌سیلین‌ها، كورتیكواستروئیدها و NSAIDs، الكل، فوروزماید، فنی‌توئین، والپروئیك اسید، نیتروگلیسیرین و اسپیرونولاكتون تداخل دارد.

كلرودیازپوكساید، اعتیادآور

یكی از داروهایی كه برای بازگرداندن آرامش به روان خسته‌مان می‌خوریم، كلرودیازپوكساید است. دكتر ساروی درباره این دارو می‌گوید: این دارو، اولین دارو از خانواده معروف بنزودیازپین‌ها است كه معمولا برای كنترل اختلالات اضطرابی یا برای تسكین كوتاه‌مدت علائم اضطراب و همچنین برای رفع علائم قطع مصرف الكل تجویز می‌شود. اما از عوارض آن نباید غافل شد.

خواب‌آلودگی روز بعد از مصرف، گیجی و عدم تعادل (به‌ویژه در افراد مسن)، فراموشی، وابستگی، تحرك‌پذیری غیرعادی و در برخی موارد سردرد، سرگیجه، افت فشار خون، افزایش ترشحات بزاق و درد در ناحیه شكم، بثورات جلدی، اختلال بینایی، تغییر در میل جنسی، اختلال در دفع ادرار، اختلالات خونی، یرقان، تغییرات نوار قلبی، اِدِم و افزایش ضربان قلب از عوارض مصرف به‌ویژه مصرف بی‌رویه و بدون نسخه آن است.

مصرف آن در دوران بارداری، شیردهی و كودكان كمتر از شش سال، افراد مبتلا به حساسیت مفرط به بنزودیازپین‌ها و ابتلا به آب سیاه با زاویه بسته ممنوع است.

دگزامتازون 

این جمله را زیاد شنیده‌ایم «حالت بده، یه دگزا بزن، خوب می‌شی» و شاید خود ما هم از تجویزكنندگان حرفه‌ای این دارو باشیم.دگزامتازون از داروهای خانواده كورتیكواستروئیدها یا كورتون‌هاست كه برای درمان طیف گسترده از بیماری‌ها استفاده می‌شود. اما از موارد مصرف شاخص آن می‌توان به درمان جایگزین در نارسایی غدد فوق كلیه، درمان علامتی اختلالات التهابی و حساسیتی و برای سركوب كردن عملكرد نابه‌جای سیستم ایمنی و اِدِم مغزی اشاره كرد. اما این دارو هم عوارض خودش را دارد. ضمن این‌كه برای بعضی افراد، دریافت این دارو ممنوع است.

خونریزی دستگاه گوارش، اسهال، تهوع، عفونت‌های قارچی، آب مروارید، كاهش یا تاری دید، افزایش فشار داخل چشم، تكرر ادرار، پرنوشی، آكنه، ترمیم نامناسب زخم‌ها، افزایش فشار خون، كاهش پلاكت‌های خون، افزایش ضربان قلب، آمبولی، افسردگی، برافروختگی، تعریق، بی‌خوابی، تشنج و استئوپروز از عوارض جانبی مصرف این داروست.

دریافت این دارو همزمان با داروهایی مانند ریفامپین، داروهای ضدصرع، دیگوگسین، مُدِرها، ضدبارداری‌های خوراكی و كتوكونازول تداخل داشته و نباید همزمان مصرف شوند.

بیشتر بدانید : نوشیدنی هایی که دارو ها را بی اثر می کنند

بیشتر بدانید : 9 دارو که مصرف آنها را نباید ناگهانی متوقف کرد

بیشتر بدانید : این 7 دارو را نباید با معده خالی مصرف کنید

گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع:jamejamonline.ir