آرنج و زانوی شما هم تیره شده؟

هر بار قرار است به میهمانی بروم، عزا می‌گیرم چون مجبورم در مراسم زنانه هم لباس‌های آستین بلند بپوشم تا سرآرنج‌هایم را که سیاه و پوسته‌پوسته شده، بپوشانم. مادرم همیشه می‌گوید دلیل مشکل من، گذاشتن آرنج روی میز موقع کار با لپ‌تاپ یا نوشتن است. بسیاری از دوستانم از این رفتارهای عادتی دارند ولی مشکل برایشان ایجاد نشده است. البته آنها هم گلایه‌هایی از سیاهی رنگ پوست خود در نواحی خاص دارند.

با دکتر فریبا قلمکار، متخصص پوست و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی گفت‌وگویی در همین زمینه داشته‌ایم.

چرا پوست سر آرنج یا روی زانوها سیاه و پوسته‌پوسته و خشک می‌شود؟
از بیماری‌های شایع آرنج و زانو، اگزما یا حساسیت است که به صورت خشکی پوست، پوسته‌ریزی و خارش بروز می‌کند.

چه مسایلی احتمال بروز این حالت را بیشتر می‌کند؟
گذاشتن آرنج روی میز و کارهایی که باعث سایش پوست می‌شود. در افرادی که زمینه خشکی و حساسیت پوستی دارند، سر آرنج‌ها معمولا تغییر رنگ می‌دهد و خشک و پوسته‌پوسته می‌شود.

برای درمان چه می‌توانیم بکنیم؟
استفاده از کرم‌های «کراتولیتیک» مفید است. این کرم‌ها لایه‌ شاخی را نازک و از ضخیم‌شدن و تیرگی پوست این ناحیه پیشگیری می‌کنند. کرم‌هایی مثل «اوره» 5 تا 10 درصد هم برای بهبود این وضعیت مفید هستند. بعد از بهبود، استفاده از کرم‌های نرم و مرطوب‌کننده برای پیشگیری از عود مجدد توصیه می‌شود. در مواقعی که دلیل خشکی و پوسته‌ریزی اگزماست، می‌توان از کرم‌های استروییدی ملایم استفاده کرد اما بهتر است در این شرایط به پزشک مراجعه کنید.

آیا کیسه کشیدن در حمام هم مفید است؟
بله، کیسه نیز به نحوی عمل کراتولیتیکی انجام می‌دهد و با حذف پوسته‌ها و نازک کردن لایه شاخی به بهبود وضعیت موجود کمک می‌کند. البته باید این موضوع را درنظرگرفت که کیسه در عین از بین بردن پوسته‌ها، باعث خشکی پوست هم می‌شود و آن را به افرادی که اگزما دارند، توصیه نمی‌کنیم.

آیا خشکی و تغییر رنگ و زبرشدن پوست سر زانو یا قوزک پا هم به همین دلایل است؟
بله، سایش در این نواحی می‌تواند باعث خشکی و پوسته‌پوسته شدن پوست شود. قوزک پا بیشتر پینه می‌بندد و پوست آن ضخیم می‌شود و این امر به‌خصوص در افرادی که چهارزانو می‌نشینند، شایع‌تر است.

گاهی در برخی افراد پنجه‌ها هم پینه می‌بندد، دلیل آن هم فرسایش است؟
بله، در افرادی که مشکلات مفصلی دارند و بلند شدن به راحتی برایشان امکانپذیر نیست، شاهد این مساله هستیم. معمولا این افراد با گذاشتن 4 انگشت روی زمین، سعی می‌کنند بلند شوند در نتیجه پشت پنجه و پوست روی برجستگی‌های استخوانی‌شان ضخیم می‌شود و پینه می‌بندد.

برای پیشگیری یا درمان چه می‌توان کرد؟
بهترین کار، پیشگیری از سایش است. کسانی که در برخاستن مشکل دارند باید هنگام برخاستن بالشتکی نرم زیر دست خود بگذارند یا اگر چهارزانو می‌نشینند، بالشتکی نرم زیرشان بگذارند تا میزان سایش به حداقل برسد. استفاده از کرم‌های کراتولیتیک یا ترکیبات اوره 5 تا 10 درصد برای درمان توصیه می‌شود.

چرا در برخی افراد پوست پاشنه پا ترک می‌خورد و پوسته‌پوسته می‌شود؟
نپوشیدن جوراب وقتی پا درون کفش است و خشکی هوا در فصل زمستان می‌تواند باعث ضخامت لایه شاخی شود. در این صورت لایه شاخی ضخیم، ترک‌دار و پوسته‌پوسته می‌شود. دلیل این موضوع می‌تواند خشکی ساده یا انواع اگزما، پسوریازیس یا برخی بیماری‌های کراتیدرما که زمینه خانوادگی دارند، باشد.

برای درمان چه باید کرد؟
می‌توان از ترکیب‌های سایش‌دار، اوره همراه با کرم‌های مرطوب‌کننده و چرب‌کننده و صابون‌های ملایم استفاده کرد.

آیا استفاده از سنگ‌پا توصیه می‌شود؟
بله، استفاده از سنگ‌‌پا به شرطی که در حد ملایم باشد، می‌تواند لایه شاخی را کاهش دهد ولی بعد از استفاده از آن حتما باید پوست کف پا را چرب کرد.

گاهی نواحی‌ای مثل زیر بغل یا کشاله ران هم تغییر رنگ می‌دهند و سیاه می‌شوند. آیا این موضوع هم طبیعی است؟
تمام نواحی بدن که در معرض سایش با هم هستند مثل زیر بغل، زیر سینه، کشاله ران و... ممکن است تیره شوند. این مشکل به‌خصوص در افرادی که مبتلا به بیماری‌ درماتیت اتوپیک، درماتیت سبوروئیک و بیماری‌های قارچی هستند بیشتر رخ می‌دهد. البته در صورتی که تغییر رنگ غیرطبیعی و پوست مخملی شود، فرد باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کند.

برای پیشگیری از تغییر رنگ نواحی در معرض سایش چه باید کرد؟
پوست در نواحی چین‌ها نازک است. استفاده از کراتولوتیک‌های ملایم مناسب است اما به هر حال بهتر است قبل از مصرف هر نوع دارویی فرد به متخصص پوست و مو مراجعه کند.