شاهكارهای جعلی
طی چند ماه گذشته انتشار خبری جنجال برانگیز در عرصه هنر توجه اغلب محافل هنری جهان را به‌سوی خود جلب كرد.
این خبر حاكی از آن بود كه تابلوی نقاشی «غول» شاهكار منسوب به فرانسیسكو گویا – نقاش نام آشنای اسپانیایی – توسط یكی از شاگردانش خلق شده است. به‌دنبال انتشار این خبر تحقیقات گسترده‌ای به‌منظور آشكار شدن هویت خالق حقیقی این اثر مشهور توسط گویا شناسان آغاز شد. سرانجام ماه گذشته نشریه‌های هنری از به تایید رسیدن این خبر از سوی محققان خبر دادند. برای آگاهی از جزئیات این رویداد خبر ساز هنری، مطالب یكی از نشریات آلمانی زبان را در این باره مرور می‌كنیم.
چقدر غم انگیز است كه آدم بعضی وقت‌ها مجبور می‌شود از برخی امور مورد علاقه‌اش خداحافظی كند، این امور می‌تواند حتی یك تابلوی نقاشی درون موزه باشد.
همان طور كه چندی پیش مجبور شدیم از تابلوی «مردی با كلاهخود» اثر رمبراند نقاش هلندی خداحافظی كنیم. این تابلو البته همچنان روی دیوار موزه برلین آویزان است اما نه به‌عنوان اثری از رمبراند بلكه به‌عنوان اثر نقاشی یك استاد نه چندان مهم، حالا كدام استاد، كسی نمی‌داند!
اكنون ظاهرا دوباره نوبت نبرد هنری تاریخی جدیدی شده است. محققان موزه «پرادو» اسپانیا به تازگی به این نتیجه رسیدند كه تابلوی نقاشی غول؛ شاهكاری كه تاكنون تصور می‌شد اثر نقاش مشهور اسپانیا فرانسیسكو گویا باشد به وی تعلق ندارد و ظاهرا كار، كار یكی از شاگردانش به نام «آسنسیو ژولیا» بوده است.
ژولیا كه دستیار اصلی گویا و از دوستان نزدیك وی بوده، اهل والنسیا است و گفته می‌شود كه گویا پرتره‌ای هم از وی كشیده است. كشف اخیر پس از چند ماه تحقیق بی‌وقفه توسط محققان و گویا شناسان انجام شده است. بنابر نتایج گزارش كارشناسی موزه پرادوی اسپانیا، كه هم اكنون در مادرید منتشر شده، در تابلوی «غول» به لحاظ بعد نمایی (پرسپكتیو) اشتباهاتی وجود دارد كه با آثار گویا و در حقیقت سبك نقاشی وی مطابقت ندارد. البته كارشناسان از مدت‌ها پیش حدس زده بودند كه این تابلو توسط آسنسیو ژولیا شاگرد گویا كشیده شده است. بعد‌ها هنگام بررسی‌های دقیق به وضوح مشاهده شد كه علاوه بر تكنیك ضعیف، نور و رنگ مایه‌های تابلو نیز با سبك گویا مطابقت ندارد و تفاوت‌های چشمگیری میان تابلوی غول و شاهكارهایی كه كشیده شدن آنها توسط گویا به‌طور مستند ثابت شده وجود دارد.
همان طور كه چندی پیش مجبور شدیم از تابلوی «مردی با كلاهخود» اثر رمبراند نقاش هلندی خداحافظی كنیم. این تابلو البته همچنان روی دیوار موزه برلین آویزان است اما نه به‌عنوان اثری از رمبراند بلكه به‌عنوان اثر نقاشی یك استاد نه چندان مهم، حالا كدام استاد، كسی نمی‌داند!
اكنون ظاهرا دوباره نوبت نبرد هنری تاریخی جدیدی شده است. محققان موزه «پرادو» اسپانیا به تازگی به این نتیجه رسیدند كه تابلوی نقاشی غول؛ شاهكاری كه تاكنون تصور می‌شد اثر نقاش مشهور اسپانیا فرانسیسكو گویا باشد به وی تعلق ندارد و ظاهرا كار، كار یكی از شاگردانش به نام «آسنسیو ژولیا» بوده است.
ژولیا كه دستیار اصلی گویا و از دوستان نزدیك وی بوده، اهل والنسیا است و گفته می‌شود كه گویا پرتره‌ای هم از وی كشیده است. كشف اخیر پس از چند ماه تحقیق بی‌وقفه توسط محققان و گویا شناسان انجام شده است. بنابر نتایج گزارش كارشناسی موزه پرادوی اسپانیا، كه هم اكنون در مادرید منتشر شده، در تابلوی «غول» به لحاظ بعد نمایی (پرسپكتیو) اشتباهاتی وجود دارد كه با آثار گویا و در حقیقت سبك نقاشی وی مطابقت ندارد. البته كارشناسان از مدت‌ها پیش حدس زده بودند كه این تابلو توسط آسنسیو ژولیا شاگرد گویا كشیده شده است. بعد‌ها هنگام بررسی‌های دقیق به وضوح مشاهده شد كه علاوه بر تكنیك ضعیف، نور و رنگ مایه‌های تابلو نیز با سبك گویا مطابقت ندارد و تفاوت‌های چشمگیری میان تابلوی غول و شاهكارهایی كه كشیده شدن آنها توسط گویا به‌طور مستند ثابت شده وجود دارد.
ضمن آنكه در گوشه‌ای از این تابلو نیز نشانه‌ای كشف شده كه تاكنون پنهان بوده است؛ محققان این نشانه را دو حرف A.J می‌دانند كه ظاهرا حروف اول نام آسنسیو ژولیا است. این یافته نه تنها تردید‌های موجود در كشیده شدن این تابلو توسط گویا را تقویت كرد بلكه این موضوع را هم مطرح كرد كه این تابلو توسط آسنسیو ژولیا كشیده شده است.
جولیت ویلسون مورخ انگلیسی چند سال پیش انتساب تابلوی غول به گویا را تردید آمیز اعلام كرده بود. به‌دنبال آن، موزه پرادو سال گذشته از به نمایش‌درآوردن این تابلو در نمایشگاه گسترده‌ای كه از آثار گویا برپا شده بود امتناع كرد.
از آن زمان به بعد بود كه تحقیقات مفصلی با مدیریت «مانوئلا منا»، گویاشناس مشهور آغاز شد. وی در آن زمان اعلام كرد كه این اثر به گویا تعلق ندارد و دست هنرمند دیگری در كار بوده است. از جمله نتایج بررسی‌های انجام شده در آن زمان پیرامون تابلوی غول این بود كه كارشناسان پی بردند كه تابلوی غول كه تا كنون به گویا نسبت داده می‌شد در آغاز قرن نوزدهم كشیده شده و فقط شبیه آثار گویاست ولی به وی تعلق ندارد.
كارشناسان با تاكید بر تكنیك نقاشی متفاوت در تابلوی غول در مقایسه با آثار گویا اعلام كردند: فرانسیسكو گویا همواره به‌دلیل حركت مطمئن قلم در نقاشی‌هایش سرآمد همه هنرمندان بوده است در حالی‌كه خالق تابلوی غول آنچنان با تردید و نا‌مطمئن كار كرده كه به‌نظر می‌رسد اصلا نمی‌دانسته كه چه می‌خواهد.
علاوه بر آن، تصویر غول در این تابلو ضعف‌هایی دارد كه از سوی هنرمندی چون گویا كه یك متخصص ساختمان بدن انسان بوده است بعید به‌نظر می‌رسد. محققان در آن زمان از نسبت دادن این تابلو به شاگرد گویا واهمه داشتند بنا براین به‌طور موقت موضوع تردید‌آمیز بودن هویت خالق این اثر را مسكوت گذاشته و خواستار بررسی دقیق‌تر تابلوی غول شدند. هم اكنون نیز با وجود تحقیقات گسترده توسط محققان و نتایج قطعی آنها، باز هم در میان متخصصان و صاحب‌نظران درباره تصمیم موزه پرادو مبنی بر حذف تابلوی غول از فهرست آثار گویا تردید‌هایی وجود دارد.
مانوئل پیتا یكی دیگر از مدیران موزه پرادو نتیجه گزارش كنونی را تابع روند «مد» می‌داند. وی در گفت‌وگو با روزنامه اسپانیایی ال- موندو گفت: از قرار معلوم میان محققان و كارشناسان به‌تازگی این علاقه باب شده است كه آثار هنری برجسته را زیرسؤال ببرند.
طی ماه گذشته موزه پرادو اسپانیا نتایج بررسی‌های انجام شده را در وب سایت خود منتشر كرد كه طبق آن، حذف تابلوی غول از آثار گویا و جای گرفتن آن در آثار ژولیا اثبات شده است.
در این گزارش تلاش شده كه هیچ نكته مبهمی باقی نماند و تمامی اطلاعات از تحلیل‌های آزمایشگاهی گرفته تا بررسی سبكی اثر، گنجانده شود. با این حال برخی كارشناسان نظرات دیگری دارند.
تعدادی از صاحب‌نظران معتقدند حتی اگر شرح واقعیت‌های داده شده در این گزارش درست باشد باز برخی نتیجه‌گیری‌ها جسورانه به‌نظر می‌رسد. به گفته این كارشناسان برای مثال گفته شده كه در تابلوی غول به لحاظ بعد نمایی اشتباهاتی وجود دارد كه با آثار گویا صدق نمی‌كند. اما اولا كه این مسئله به این شكل نمی‌تواند صحیح باشد. از طرفی اگر هم درست باشد اصلا دلیل محكمه پسندی نیست چون یك ویولن نواز خوب می‌تواند به بدی هم ویولن بزند اما یك ویولن نواز بد هرگز نمی‌تواند به خوبی ویولن بزند. همچنان كه پیدا شدن امضای A.J نیز تنها یك دلیل گیج‌كننده به‌نظر می‌رسد و چه بسا كه می‌تواند نشانه این باشد كه ژولیا، دستیار هنری گویا بوده است. اما پرسش كنونی این است كه چرا این حروف تا كنون شناخته نشده و یا چرا تا كنون به این حروف توجه نشده و چرا مورخان موزه با اموری كه به آنها واگذار می‌شود اینقدر سرسری برخورد می‌كنند؟
ضمن آنكه حتی این احتمال وجود دارد كه گویا تابلوی غول را شروع به كشیدن كرده و سپس آن را به شاگردش سپرده باشد و او هم تابلو را به پایان برده و با حروف A.J امضا كرده است. كارشناسان معتقدند آنچه برای ما روشن است اینكه، استادان كوچك هم می‌توانند آثار هنری بزرگی خلق كنند. تابلوی غول یك شاهكار بی‌نظیر است و فرقی هم نمی‌كند كه چه كسی آن را كشیده باشد.
تابلوی مشهور غول بین سال‌های 1808 تا 1812 كشیده شده است.
این تابلو یك غول را با مشت‌های بلند كرده نشان می‌دهد كه در یك منطقه كوهستانی ظاهر شده است. این تابلو در حقیقت نماد ترس از جنگ است. انسان‌ها و حیوانات در حالی‌كه دچار هراسی وحشت‌زا شده‌اند به این‌سو و آن سو می‌گریزند. این اثر بی‌نظیر از سال 1931 جزء دارایی‌های موزه پرادوی اسپانیا است.
روی تابلو كوچكی كه كنار نقاشی غول در این موزه قرار دارد هنوز نام فرانسیسكو گویا به چشم می‌خورد البته مسئولان موزه به‌زودی این تابلو را برداشته و تابلوی جدیدی را در كنار این نقاشی نصب و احتمالا روی آن خواهند نوشت « این نقاشی توسط یكی از دوستان گویا كشیده شده است».
به این ترتیب موزه پرادو یكی از مهم‌ترین تابلوهای گویا را از دست می‌دهد. این تابلو كه بیش از نیم قرن مظهر نیروی خلاقیت فرانسیسكو گویا نقاش سرشناس اسپانیایی (1828-1746) به شمار می‌رفت یكی از بزرگترین دیدنی‌های موزه پرادو بود كه همواره مورد شگفتی دوستداران هنر در سراسر جهان قرار می‌گرفت و در منابع تخصصی هنر از این تابلو بیش از دیگر آثار گویا یاد می‌شد.
جولیت ویلسون مورخ انگلیسی چند سال پیش انتساب تابلوی غول به گویا را تردید آمیز اعلام كرده بود. به‌دنبال آن، موزه پرادو سال گذشته از به نمایش‌درآوردن این تابلو در نمایشگاه گسترده‌ای كه از آثار گویا برپا شده بود امتناع كرد.
از آن زمان به بعد بود كه تحقیقات مفصلی با مدیریت «مانوئلا منا»، گویاشناس مشهور آغاز شد. وی در آن زمان اعلام كرد كه این اثر به گویا تعلق ندارد و دست هنرمند دیگری در كار بوده است. از جمله نتایج بررسی‌های انجام شده در آن زمان پیرامون تابلوی غول این بود كه كارشناسان پی بردند كه تابلوی غول كه تا كنون به گویا نسبت داده می‌شد در آغاز قرن نوزدهم كشیده شده و فقط شبیه آثار گویاست ولی به وی تعلق ندارد.
كارشناسان با تاكید بر تكنیك نقاشی متفاوت در تابلوی غول در مقایسه با آثار گویا اعلام كردند: فرانسیسكو گویا همواره به‌دلیل حركت مطمئن قلم در نقاشی‌هایش سرآمد همه هنرمندان بوده است در حالی‌كه خالق تابلوی غول آنچنان با تردید و نا‌مطمئن كار كرده كه به‌نظر می‌رسد اصلا نمی‌دانسته كه چه می‌خواهد.
علاوه بر آن، تصویر غول در این تابلو ضعف‌هایی دارد كه از سوی هنرمندی چون گویا كه یك متخصص ساختمان بدن انسان بوده است بعید به‌نظر می‌رسد. محققان در آن زمان از نسبت دادن این تابلو به شاگرد گویا واهمه داشتند بنا براین به‌طور موقت موضوع تردید‌آمیز بودن هویت خالق این اثر را مسكوت گذاشته و خواستار بررسی دقیق‌تر تابلوی غول شدند. هم اكنون نیز با وجود تحقیقات گسترده توسط محققان و نتایج قطعی آنها، باز هم در میان متخصصان و صاحب‌نظران درباره تصمیم موزه پرادو مبنی بر حذف تابلوی غول از فهرست آثار گویا تردید‌هایی وجود دارد.
مانوئل پیتا یكی دیگر از مدیران موزه پرادو نتیجه گزارش كنونی را تابع روند «مد» می‌داند. وی در گفت‌وگو با روزنامه اسپانیایی ال- موندو گفت: از قرار معلوم میان محققان و كارشناسان به‌تازگی این علاقه باب شده است كه آثار هنری برجسته را زیرسؤال ببرند.
طی ماه گذشته موزه پرادو اسپانیا نتایج بررسی‌های انجام شده را در وب سایت خود منتشر كرد كه طبق آن، حذف تابلوی غول از آثار گویا و جای گرفتن آن در آثار ژولیا اثبات شده است.
در این گزارش تلاش شده كه هیچ نكته مبهمی باقی نماند و تمامی اطلاعات از تحلیل‌های آزمایشگاهی گرفته تا بررسی سبكی اثر، گنجانده شود. با این حال برخی كارشناسان نظرات دیگری دارند.
تعدادی از صاحب‌نظران معتقدند حتی اگر شرح واقعیت‌های داده شده در این گزارش درست باشد باز برخی نتیجه‌گیری‌ها جسورانه به‌نظر می‌رسد. به گفته این كارشناسان برای مثال گفته شده كه در تابلوی غول به لحاظ بعد نمایی اشتباهاتی وجود دارد كه با آثار گویا صدق نمی‌كند. اما اولا كه این مسئله به این شكل نمی‌تواند صحیح باشد. از طرفی اگر هم درست باشد اصلا دلیل محكمه پسندی نیست چون یك ویولن نواز خوب می‌تواند به بدی هم ویولن بزند اما یك ویولن نواز بد هرگز نمی‌تواند به خوبی ویولن بزند. همچنان كه پیدا شدن امضای A.J نیز تنها یك دلیل گیج‌كننده به‌نظر می‌رسد و چه بسا كه می‌تواند نشانه این باشد كه ژولیا، دستیار هنری گویا بوده است. اما پرسش كنونی این است كه چرا این حروف تا كنون شناخته نشده و یا چرا تا كنون به این حروف توجه نشده و چرا مورخان موزه با اموری كه به آنها واگذار می‌شود اینقدر سرسری برخورد می‌كنند؟
ضمن آنكه حتی این احتمال وجود دارد كه گویا تابلوی غول را شروع به كشیدن كرده و سپس آن را به شاگردش سپرده باشد و او هم تابلو را به پایان برده و با حروف A.J امضا كرده است. كارشناسان معتقدند آنچه برای ما روشن است اینكه، استادان كوچك هم می‌توانند آثار هنری بزرگی خلق كنند. تابلوی غول یك شاهكار بی‌نظیر است و فرقی هم نمی‌كند كه چه كسی آن را كشیده باشد.
تابلوی مشهور غول بین سال‌های 1808 تا 1812 كشیده شده است.
این تابلو یك غول را با مشت‌های بلند كرده نشان می‌دهد كه در یك منطقه كوهستانی ظاهر شده است. این تابلو در حقیقت نماد ترس از جنگ است. انسان‌ها و حیوانات در حالی‌كه دچار هراسی وحشت‌زا شده‌اند به این‌سو و آن سو می‌گریزند. این اثر بی‌نظیر از سال 1931 جزء دارایی‌های موزه پرادوی اسپانیا است.
روی تابلو كوچكی كه كنار نقاشی غول در این موزه قرار دارد هنوز نام فرانسیسكو گویا به چشم می‌خورد البته مسئولان موزه به‌زودی این تابلو را برداشته و تابلوی جدیدی را در كنار این نقاشی نصب و احتمالا روی آن خواهند نوشت « این نقاشی توسط یكی از دوستان گویا كشیده شده است».
به این ترتیب موزه پرادو یكی از مهم‌ترین تابلوهای گویا را از دست می‌دهد. این تابلو كه بیش از نیم قرن مظهر نیروی خلاقیت فرانسیسكو گویا نقاش سرشناس اسپانیایی (1828-1746) به شمار می‌رفت یكی از بزرگترین دیدنی‌های موزه پرادو بود كه همواره مورد شگفتی دوستداران هنر در سراسر جهان قرار می‌گرفت و در منابع تخصصی هنر از این تابلو بیش از دیگر آثار گویا یاد می‌شد.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: hamshahrionline.ir