در یكی از قسمت‌های "شب‌های برره "، یاورطغرل سلاحی به دست شیرفرهاد می‌دهد كه او این سلاح را به شكل سماور درمی‌آورد. وقتی یاور با تعجب به سلاح تغییرشكل یافته نگاه می‌كند، شیرفرهاد به او می‌گوید...
 
به گزارش فارس، «مهران مدیری» گفت: شخصیت‌های خوب، دوست‌داشتنی و پاك، خنده‌دار نیستند. وقتی شخصیتی كمدی خلق می‌شود كه پر از تضاد و ناهنجاری باشد. 
نشست بررسی ویژگی‌های طنز در آثار «مهران مدیری» در ادامه سلسله نشست‌های نقد و بررسی فیلم دفتر طنز حوزه هنری با عنوان «نور، صدا، دوربین، خنده» عصر دیروز در تالار سوره حوزه هنری برگزار شد.
بنا بر این گزارش، در ابتدای نشست قسمت‌هایی از كارهای شاخص مدیری مثل «شب‌های برره» و «مرد هزارچهره» پخش شد و سپس حمیدرضا ابك،‌ خشایار الوند و مهران مدیری به سئوالات مخاطبان پاسخ دادند.
 
* طنز مدیری به مخاطب باج نمی‌دهد
در ابتدای این نشست، «حمیدرضا ابك» با اشاره به كلیات طنز مدیری گفت: برای خندیدن به طنزهای مدیری، مخاطب باید داده‌هایی از پیش در ذهن داشته باشد تا به شوخی‌های او پی ببرد. به طور مثال برای پی بردن به شوخی‌ یكی از قسمت‌های "مرد هزارچهره " باید روی پاتوق‌ها و جمع‌های روشنفكری مطالعه كرده باشد و با ویژگی‌های شخصیتی برخی از هنرمندان آشنا باشد. مخاطبی كه چنین زمینه‌ای را ندارد، نمی‌تواند به كارهای آقای مدیری بخندد.
وی با تاكید بر این موضوع كه طنز مدیری به مخاطب باج نمی‌دهد،‌ گفت: با وجود این آثار مدیری مورد استقبال مخاطب عام قرار می‌گیرد و در این چند سال در حوزه طنز مكتوب و تصویری چنین طنز قوی‌ای را سراغ نداریم. زیرا بیشتر برنامه‌های طنز تلویزیونی و سینمایی بر اعمال آشنا و بیان شوخی‌های پیامكی تكیه دارد.
 
* آشنایی‌زدایی مهم‌ترین نكته در آثار طنز مهران مدیری
وی مهم‌ترین نكته در آثار طنز مهران مدیری را آشنایی‌زدایی دانست و گفت: در یكی از قسمت‌های "شب‌های برره "، یاورطغرل سلاحی به دست شیرفرهاد می‌دهد كه او این سلاح را به شكل سماور درمی‌آورد. وقتی یاور با تعجب به سلاح تغییرشكل یافته نگاه می‌كند، شیرفرهاد به او می‌گوید: مواظب باش، پر است! و همه ما فكر می‌كنیم منظور او پربودن آب جوش در سماور است كه ناگهان سماور شلیك می‌كند!
ابك ادامه داد: حتی بی‌انصاف‌ترین منتقدان هم بر این عقیده‌اند كه آثار مهران مدیری باعث ارتقای سلیقه مخاطبان شده‌ است و مخاطب ما دیگر به چیزهای بی‌مزه نمی‌خندد. پیش از این، ما به هر لطیفه‌ای می‌خندیدیم و نهایت سطح شوخی‌ها به لطیفه‌های برنامه "صبح جمعه با شما " ختم می‌شد كه البته این دوستان هم در زمان خود زحمت زیادی برای تهیه این برنامه می‌كشیدند اما با ظهور طنزهای مدیری، این سلیقه ارتقاء یافت زیرا همان طور كه اشاره كردم مدیری برای خنداندن به مخاطب باج نمی‌دهد.
 
* سرزبان افتادن تكیه‌كلام‌ها عمدی نیست
در ادامه این برنامه ، «مهران مدیری» در پاسخ به اولین سئوال در خصوص رایج شدن تكیه كلام‌های كارهای او در جامعه، گفت: این موضوع بارها مطرح شده به طوری كه در دورانی، یكی از معضل‌های اساسی مملكت سرزبان افتادن این عبارات بود! اما اینها عمدی نیست. در جریان بازی و ساخت كاراكترها، هر آدمی با یك فرهنگ و یك جغرافیا خلق می‌شود كه از این میان، این حرف‌ها درمی‌آید. حال آثار ما بینندگان خوبی داشته كه این چیزها گسترش پیدا كرده وگرنه هیچ تعمدی در كار نبوده و هیچ تكیه كلامی فكر شده و با منظور به شخصیتی اضافه نشده است. حتی یكی دو بار در برخورد با بازیگرانی كه می‌گفتند اگر این تكیه كلام را بگوئیم سرزبان‌ها می‌افتد، باعصبانیت برخورد كردم.
 
*انتخاب بازیگر برای آثار من فرآیند پیچیده‌ای نیست
مدیری همچنین درمورد نحوه انتخاب بازیگران كارهایش گفت: قبل از این كه این گروه ثابت را كه سال‌هاست با هم كار می‌كنیم، جمع كنم، بازیگران را از طریق تست انتخاب می‌كردم. یا این كه به من معرفی می‌شدند كه آنها نیز باید تست می‌دادند اما الان، با گروه ثابت خودمان كار می‌كنیم، مگر نقش‌هایی كه نیاز به بازیگر جدیدی دارند كه آن هم با مراجعه به آرشیوهایی كه در مؤسسه بازیگری امین تارخ و برخی از موسسات بازیگری دیگر است، انتخاب می‌كنیم و از آنها تست می‌گیریم. در كل انتخاب بازیگر برای آثار من فرآیند پیچیده‌ای نیست.
 
* مدیری مانند "فرشاد پیوس " است كه هر جا توپ را می‌دیدید گل می‌زد!
خشایار الوند نیز در مورد بازیگران طنزهای مدیری گفت: تمام بازیگرانی كه در كار مدیری بازی كرده‌اند، سقف بازیگری آنها در این كارها بوده و اگر به صورت مستقل كار كنند، بازی‌شان به‌اندازه‌ای كه در كار مدیری دیده شده، دیده نمی‌شود. یا خودشان را تكرار می‌كنند. این یكی از خصوصیات ذاتی و متافیزیكی مهران مدیری است كه نقشی را به بازیگر پیشنهاد می‌كند كه به شدت مناسب اوست.
وی اظهار داشت: در "قهوه تلخ " سی و خرده‌ای نقش وجود داشت. وقتی من و امیرمهدی ژوله می‌گفتیم فلان بازیگر برای فلان نقش بهتر است، آقای مدیری نقش دیگری را برای او پیشنهاد می‌داد كه در حین كار متوجه می‌شدیم این بازیگر چقدر در این نقش بهتر می‌درخشد.
مدیری مانند "فرشاد پیوس " كه هر جا توپ را می‌دیدید گل می‌زد بدون این كه تكنیك خاصی داشته باشد، ‌سقف پتانسیل بازیگر را درك می‌كند.
 
* ملاك من برای انتخاب بازیگر، خصوصیات اخلاقی و حرفه‌ای است
مهران مدیری در پاسخ به سئوالی مبنی بر این كه چرا برخی از كاراكترها در كارهای او جواب نمی‌دهند؟، گفت: قطعا پیش می‌آید كه من در انتخاب بازیگری اشتباه كرده باشم كه این اشتباه در دو حالت رخ می‌دهد. یكی این كه شخصیتی خلق می‌كنیم و در متن جواب نمی‌دهد و اگر حذفش كنیم اتفاقی نمی‌افتد و بعد از مدتی آن را هم حذف می‌كنیم. یكی هم اشتباه در انتخاب بازیگر است. من یك بازیگر را با ذهنیت قبلی كه از او دارم، انتخاب می‌كنم اما می‌بینم این آدم در این مدت یا معتاد شده یا اصولا حالش از لحاظ روحی یا جسمی خوب نیست یا درگیر كارهای دیگری شده یا به خاطر مشكلات شخصی به خودش نپرداخته و بیان و بدنش نابود شده است و در این حالت، نقش آن طور كه باید جواب نمی‌دهد.
وی در مورد این كه چقدر در انتخاب بازیگرانش توصیه‌پذیر است، گفت: این موضوع درباره همه پروژه‌ها هست. وقتی یك كار را آغاز می‌كنی تماس آدم‌های مختلف و مراجعه‌ها آغاز می‌شود اما ملاك خود من برای انتخاب، خصوصیات اخلاقی فرد است و این كه این فرد آیا به بهترین شكل نقش‌ خود را می‌تواند ایفا كند و برای بهترین بودن، غریبه‌ و آشنا فرقی نمی‌كند.
 
* ساخت همزمان 11 تله‌فیلم تجارت است
به گزارش فارس، در ادامه یكی از تماشاگران در خصوص اولویت داشتن برخی از طنزهای مبتذل در تلویزیون پرسید كه مدیری در پاسخ گفت: مسئله اینچنینی در جامعه ما دولبه دارد. یك لبه سیاسی و یك لبه فرهنگی. راجع به بخش سیاسی آن بعدا به طور مفصل صحبت خواهیم كرد و راجع به بخش فرهنگی آن هم من احساس می‌كنم اگر تلویزیون به عمد انجام داده باشد، می‌افتد به بعد سیاسی كه باید درباره آن بعدا صحبت كرد و اگر به عمد نباشد، از سرناآگاهی است كه این ناآگاهی‌ها سبب شده یكسری عوامل درجه یك را از دست بدهیم، آن هم به این دلیل كه كار كارشناسی در این زمینه انجام نمی‌شود.
این كارگردان در ادامه بیان داشت: مسئولان نمی‌آیند بر اساس نگاه كارشناسی بگویند این آدم‌های درجه یك باشند. این آدم‌ها به دلیل ضعف نباشند و ببینند كه یكسری آدم متوسط باید چگونه فعالیت كنند. همه می‌خواهیم در سینما و تلویزیون پول دربیاوریم. آپارتمان و ویلا و ماشین بخریم. كسی در این وسط بحث فرهنگی و هنری ندارد.
مدیری تصریح كرد: تا آنجا كه من می‌دانم خیلی از تهیه‌كنندگان، به تهیه فیلم مثل به‌مثابه یك بیزینس‌ نگاه می‌كنند. به طور مثال آدمی 11 تله‌فیلم را با هم كارمی‌كند كه تمام عوامل پشت صحنه این 11 تله‌فیلم یكی است و همه را رج می‌زند! یعنی یك سكانس از فیلم اول را عوامل در یك اتاق می‌گیرند و برای گرفتن سكانسی از فیلم دوم به اتاق كناری می‌رویم. ما در طول تاریخ چنین چیزهایی نداشته‌ایم و این به معنای نگاه تجاری به این شغل داشتن است.
 
* یك وقت‌هایی احساس بی‌انگیزگی و بطالت می‌كنم
وی ادامه داد: من یك وقت‌هایی احساس بی‌انگیزگی و بطالت می‌كنم. حتی از این كه اینجا نشسته‌ام و این حرف‌ها را می‌زنم. با خود می‌گویم كه این حرف‌ها را می‌زنی. كه چی؟ ان كارها را می‌كنی، كه چه بشود؟ نگاه كارشناسانه و دلسوزانه‌ای در جاهای تصمیم‌گیرنده وجود ندارد و اصلا لزومش حس نمی‌شود كه برای آدم‌ها وقت بگذارند.
ابك در این زمینه از مدیری پرسید: آیا این شرایط مختص چندسال اخیر است؟
مدیری پاسخ داد: این نگاه مختص این سال‌ها نیست و همیشه وجود داشته است.
ابك ادامه داد: این وضعیت فرهنگی همیشه در تلویزیون و سینما بوده، اما هیچ‌گاه مدیری تن به ساخت كارهای اینچنینی نداده. شما پرسش‌گر این سئوال را با پاسخ‌تان دور زدید! و مدیری نیز به شوخی پاسخ داد: بله، قطعا دور زدم!
 
* می‌توان مدیری را با تالكین مقایسه كرد
به گزارش فارس، ابك ادامه داد: هیچ‌كس از آپارتمان‌سازی، ویلا و پول بدش نمی‌آید اما آدم حرفه‌ای مانند مدیری خودش را با ساخت 11 تله‌فیلم خراب نمی‌كند زیرا دریافته است باید آثار حرفه‌ای بسازد تا بتواند با قدرت از شبكه بخواهد كه آگهی‌های میان برنامه‌اش را مال خودش كند. این خواستی است كه هر كسی نمی‌تواند از تلویزیون داشته باشد اما انتخاب‌های هوشمندانه مدیری چنین قدرتی به او داده. وقتی مدیری برای ساخت یك 90 قسمتی یك جهان خلق می‌كند، می‌توان او را با جی آر آر تالكین مقایسه كرد كه برای ارباب حلقه‌ها یك دائرة‌المعارف جدید می‌نویسد. او در "شب‌های برره " درست مثل تالكین یك ناكجا آباد با یك زبان من درآوردی خلق می‌كند. كارهای او با كارهای تمام كارگردان‌ها متمایز است.
الوند نیز درباره پخش برخی طنزهای سطح پایین مثل "دارا و ندار " از تلویزیون و پخش نشدن طنزهای جدی مثل كارهای مدیری در نوروز امسال، گفت: این اشكال به مدیران شبكه بر می‌گردد. به عنوان مثال شبكه تهران به دلیل این كه در ایام نوروز برنامه پرمخاطب نداشت، به این سمت رفت كه سریال پربیننده پخش كند. مدیر شبكه می‌گوید چن آقای ده نمكی توانسته در سینما با فیلم‌هایش این سطح مخاطب را جذب كند، سریالش را در نوروز پخش كنیم و برای این كه بتوانیم آمارها را بالا ببریم، بیائیم و به هر قیمتی مخاطب را جذب این كار كنیم.
 
* ما باید خودمان را با خودمان مقایسه كنیم
مدیری برای پایان دادن به به این بحث گفت: هیچ مقایسه‌ای در جهان وجود ندارد. هر كسی در آخرین حد اوج خود و در حد ابتذال سر جای خودش هست. هیچكس با هیچكس دیگر قابل مقایسه نیست. ما باید خودمان را با خودمان مقایسه كنیم. این طوری خودمان هم راحت تریم. اینگونه دیگر نه حرص‌مان درمی‌آید نه ناراحت می‌شویم.
یكی از تماشاگران از مدیری در خصوص عدم ریسك پذیری او برای انتخاب بازیگران جدید در آثارش پرسید و این كه چرا همیشه سیامك انصاری نقش اصلی كارهای او را بازی می‌كند كه مدیری به شوخی پاسخ داد: سیامك كه سرجهازی من است!
او ادامه داد: ما پس از سال‌ها كار با هم به یك فرمول رسیده‌ایم. بچه‌هایی كه با من كار می‌كنند این لحن یا فرمول را خوب بلد هستند. جنس كمدی مرا این بچه‌ها پس از سال‌ها كار به‌خوبی می‌شناسند. بسیاری از بازیگران حرفه‌ای و سوپراستار وقتی در كارهایم بازی كرده‌اند پس از یكی دو جلسه تمرین خودشان از ادامه كار انصراف داده‌اند و هیچ‌كدام نتوانسته‌اند به این ویژگی‌ها دست پیدا كنند. آنها به ریتم ما نمی‌رسیدند. ما سكانس‌های 30 الی40 ثانیه‌ای داریم.
وی افزود:در "مرد هزارچهره " آقای خمسه یا خانم اكرم محمدی و دیگران بسیار تمرین می‌كردند تا به ریتم ما برسند اما سیامك متن را می‌گرفت و بدون تمرین جلوی دوربین می‌رفت. حتی عوامل فنی ما هم با سایر عوامل فنی متفاوت‌اند آنها مانند یك كماندو می‌مانند. وقتی كه من می‌گویم دوربین آنجا، مانند یك جادو دوربین و تجهیزات محو می‌شود و در كم‌تر از یك دقیقه به اتاقی دیگر منتقل می‌شود. این سرعت و هماهنگی به خاطر تمرین در طول سالیان دراز بوده است. البته قبول دارم كه باید ریسك كرد اما این كار برای من وقت گیر و سخت است اما در كارهای سینمایی‌ام كه قرار است بعد از این ساخته شوند، قول می‌دهم كه سیامك انصاری نباشد(با خنده)
حمیدرضا ابك نیز در این زمینه گفت: ریسك پذیری تنها در انتخاب بازیگر نیست. كارهای مدیری در طول سال‌ها بسیار تغییر یافته‌اند. او از میان پرده‌های نمایشی در سال‌های اولیه، به ساخت رمان عظیمی مثل "شب‌های برره " در تلویزیون رسید. او از سریالی به سریال دیگر ریسك كرده و سبك و كار خود را تغییر داده است.
 
* سینمای ما از دور گنده، حرفه‌ای و دهان پركن است
در ادامه این نشست، مدیری در خصوص تفاوت كار در سینما و تلویزیون گفت: هر كدام از این مدیوم‌ها معایب و مزیت‌های خاص خودشان را دارند و انتخاب از میان آنها سخت است و ما هم در تئاتر، هم در سینما و هم در تلویزیون كار می‌كنیم. در سینما كار از بیرون به شدت حرفه‌ای به نظر می‌رسد اما وقتی وارد می‌شوی به شدت غیرحرفه‌ای است اما كار در تلویزیون از كار در سینما حرفه‌ای‌تر است. من سر یكی از فیلم‌های سینمایی دیدم كه هر كس ساز خودش را می‌زند و كارگردان هر كسی هر كاری می‌كرد می‌گفت همین خوب است! در سینما جزئیات به شدت مهم است اما ما در كارهای تلویزیونی بیشتر به این جزئیات مانند نور، طراحی صحنه و لباس و غیره می‌پردازیم كه البته دیجیتال این زحمات را نشان نمی‌دهد و تاكید بر این جزئیات در تلویزیون می‌میرند! باقی كیفیت تصویر نیز در تلویزیون وقتی روی آنتن نابود می‌شوند. ولی فیلم 35 میلی‌متری به خوبی این جزئی‌نگری‌ها را نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: در كل اما، سینمای ما از دور گنده، حرفه‌ای و دهان پركن است اما از نگاه من برخی از كارهای تلویزیونی حرفه‌ای‌تر از آثار سینمایی هستند. تلویزیون مخاطبی دارد سینما هرگز نخواهد داشت. یك قسمت یك سریال را 60 میلیون نفر می‌بینند اما پرفروش‌ترین فیلم سینمایی كه میلیاردها فروش دارد، یك میلیون تماشاگر در طول یك ماه دارد...
 
*شخصیت‌های خوب و دوست داشتنی و پاك خنده‌دار نیستند
وی در پاسخ به گلایه یكی از تماشاگران كه چطور تلویزیون می‌تواند بی‌رحمانه شخصیت‌هایی را به سخره بگیرد،‌ گفت: هر شخصیتی یا هر تیپی یكسری خصوصیات دارد. حتما اهل یك جایی است. یا خمیده است یا جین می‌پوشد، یكسری خصوصیات فرهنگی دارد. یك زبان خاص برای خودش دارد. نمی‌توان شخصیتی خلق كرد كه فرهنگ و جغرافیایی را تداعی نكند. حتی برره كه یك دنیای خیالی است نیز اعتراض گروهی را درآورده بود كه لهجه فلانی نزدیك به لهجه اهالی فلان شهرستان است..! یا در "مرد هزارچهره " می‌گفتند چرا اداره ثبت احوال شیراز؟ چرا اصفهان نه؟ به هر حال برای خلق یك شخصیت مجبوریم یكسری خصوصیات برای او تعریف كنیم.
به گزارش فارس، "خشایار الوند " نیز با تاكید بر این كه مدیری روی این كه در طنزهایش به هیچ قشر و گروهی برنخورد، حساس است، گفت: در "قهوه تلخ " سكانسی نوشته بودم كه برای آن كه پیری مردی را به رخش بكشند، یك دست دندان به او هدیه می‌دهند. مدیری گفت شاید عده‌آی از افراد پیر از این شوخی ناراحت شوند. حتی وقتی مدیری نقش خودش را هم در "مرد هزارچهره " بازی كرد ما تلفن اعتراض آمیز داشتیم! همیسه این اعتراض‌ها هست.
مدیری نیز در این زمینه اضافه كرد: شخصیت‌های خوب و دوست داشتنی و پاك خنده‌دار نیستند. وقتی شخصیتی كمدی خلق می‌شود كه پر از تضاد و ناهنجاری باشد. پزشك خوب و شریف و درستكار جایی برای شوخی ندارد. (خشایار الوند در این لحظه اضافه كرد: ‌این دكتر می‌شود دكتر قریب!).
وی در ادامه گفت: البته من قبول دارم كه باید در تصویر طنزآمیز این آدم‌ها، مواظب باشیم.
 
* جای خالی‌ پیمان قاسم‌خانی به‌شدت حس می‌شود
به گزارش فارس، مهران مدیری در پاسخ به علت جدایی از پیمان قاسم‌خانی و میزان تاثیر او در آثارش گفت: پیمان به دلیل یكسری گرفتاری‌ها و مشكلاتی كه در حوزه سینما دارد، زمان كار كردن را با ما پیدا نكرد. او هم‌زمان درگیر دو سه كار بود و نمی‌توانست در كار آخر با ما همراهی كند.
مدیری در خاتمه تاكید كرد: این قطع همكاری دلیل خاصی ندارد و امیدوارم بتوانیم دورباره هم‌كاری خود را آغاز كنیم زیرا جای خالی‌اش به شدت حس می‌شود.
 
  گردآوری:گروه فرهنگ وهنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: farsnews.com