معرفی تاریخچه معماری و هنر در هند

شبه قاره هند سرزمینی است با تمدنی بسیار قدیمی و هنری بسیار غنی که به سرزمین عجایب معروف است. این هنر تمدن همزمان با تمدن های مصری، سومری، آشوری، کلدانی، ایرانی، یونانی ایجاد گردیده است که در بعضی از شاخه ها نیز وجوه مشترکی با این تمدن ها نیز داشته و از هزاره سوم قبل از میلاد قابل بررسی می باشد.

بیشتر بدانید : 17 منطقه بی نظیر در هند که باید قبل از مرگ ببینید! (+عکس)

این تمدن، بیشتر در اطراف بخش علیای دره سند ( Indus Valley Civiliztion ) مربوط به سه هزار سال پیش از میلاد متمرکز بوده و مناطق موهنجودارو و هاراپا در پاکستان امروزی از مناطق اصلی گسترش این فرهنگ بودند. اخیراً هم مراکز مهم دیگری در این فرهنگ در کالیبانگان واقع در هند و نزدیکی کراچی در پاکستان دیده شده است.

معماری هند

در کاوشهای بومی نام برده تمدنهایی بسیار عظیم و خوش ساخت را شاهد هستیم. معماری پیشرفته ، تندیسهایی زیبا ، مهرهایی حکاکی شده و جواهراتی زیبا و کتابی به نام ریگ ودا معروف به انجیل هند مربوط به۱۰۰۰ سال ق.م. اطلاعات بسیار خوبی را به محقق معرفی می نماید. یکی از منحصر ترین انواع معماری، حفر معابد بزرگ در دل سنگهای یک پارچه است.

معابد غاری و استوپا

شروع معماری مذهبی در هند با معابد غاری همراه است. پرستشگاه‌هایی که در دل صخره‌های سنگی کنده شده بودند این غارها که به تقلید بناهای چوبی آن دوره ساخته می‌شدند بناهای تالار مانندی هستند که در اصل در صخره‌های سنگی کنده می‌شدند و در انتهای تالار فضایی برای پرستش به وجود می آوردند نمونه آن غار «لوماس ریشی» مربوط به سده سوم قبل از میلاد در کوه های بربر است.

در این معابد بخوبی سنت های تصویر سازی هندی را میتوان ارزیابی وشناخت . سنت های تصویری که بعدا با امیخته شدن با یافته های نگارگری ایرانی عصر طلایی فرش هند را رقم میزنند. از دیگر ابتکارات هنرمندان هندی استفاده از قوسهای نعل اسبی و طاق های افقی است و از دیگر موارد لازم به ذکر استفاده بجا و پر حجم از مجسمه های زیبا در این معابد است.

مهم‌ترین بناهای اولیه مذهب آریایی در معماری هندیان استوپا ها هستند. استوپا ها معابد گنبدی شکل و توپری هستند که از مصالح سنگ و آجر با درهای چوبی نقش دار درست شده و عموماً محل هایی برای نگهداری بقایای (خاکستر) قدیس های بودایی است. نمونه های اولیه استوپاها در ماتهورا و دیگر نقاط به دست آمده، ولی عظمت این گونه بناها را در استوپای سانچی متعلق به قرن سوم قبل از میلاد مشاهده می کنیم.

عصر گوپتا (Gupta ) یعنی قرون دوم تا چهارم میلادی عصر طلایی هنر هند است و در ادامه شاهد تحولات عظیمی در هنر هند هستیم . از قرن دوازدهم به بعدتاثیرات تمدن اسلامی برهنر شروع می شود . اوج این تحولات در قرون ۱۶-۱۷ در دوره شاهان گورکانی ویا حکومت مغولان تیموری است . در این زمینه بوجود آمدن سبک راجپوت (Rajput ) در نقاشی و سبک فرشبافی ایرانی در هند ، ساخت بنای عظیم و زیبای تاج محل، بنایی با شکوه و مرمرین که به دستور شاه جهان به عنوان مقبره همسرش ساخته شد ، از شاخصه های این عصر هستند.

بیشتر بدانید : تاج محل، سمبل عشق و مروارید کشور هند + عکس

البته اشکارا این تحولات به کمک هنر مندان ایرانی در دوره گورکانی به انجام می رسد. ذکر فلسفه و استتیک و جهان بینی هنرمند هنر هندی از مجال این مقاله خارج بوده و فرصتی دیگر را طلب می نماید.

هنر هند

شبه قاره هند به لحاظ جغرافیایی، فقط از جانب شمال به خشکی قاره آسیا وصل بوده و در کل در جنوب آسیا و شمال اقیانوس هند و جنوب غربی چین و شرق پاکستان ،۵۹۰/۲۸۷/۳ کیلومتر وسعت دارد. از همین دروازه شمالی بود که دو دوره های تاریخی مختلف تمدن هند رشد نمود و هم مورد تاخت و تاز مهاجمان و غارتگران فرهنگ و منابع طبیعی قرار گرفت.

هنر هند را در کل هنری مذهبی و آیینی و سرشار از تأثیرات طبیعت می توان عرض یابی نمود. این هنر قبل ازتاثیرکشورهای مغرب زمین در قرن ۱۸، هنری کاملا در خدمت مذهب بود و خدایان آیین های مختلف از عناصر اصلی این هنر است . می توان گفت هیچ سرزمینی به اندازه هند و آیین های و مسلک های مختلف مذهبی بهره نبرده است . هنرمند هندی با رعایت اصول و قواعد اصلی بومی ، بیشترین آثار هنری دنیا را به لحاظ تعدادآثار خلق شده داشته است.

خصوصیات هنر هند

هنر هند، هنری مذهبی و بر اساس نیازها و دستورالعمل های مذهب بودایی و برهمنی است و نمادهای مذهبی را در قالب تندیس، نقاشی و ساخت معابد متجلی می کند. هدف هنرمند هندی ساخت یک اثر زیبا نیست، بلکه تجسم حقایق مذهبی و معنوی برای مؤمنان است. اغلب تندیس ها، شخصیت های مذهبی را در شکلی انسان گونه نشان می دهند، تا برای نیایشگر قابل فهم باشند. حجم قابل توجهی از تندیس های بودا درحالت های مختلف ایستاده و نشسته و تندیس های ایزدان مرد و زن و رقص های مذهبی، چشمگیرترین جلوهٔ هنر هند است که در طول تاریخ هند، شیوهٔ بیان هنری آنها تقریباً ثابت بوده است.

صادرات پارچه، رنگرزی دندانه ای پارچه، چاپ قالبی روی پارچه

صادرات در هند چیز جدیدی نیست و میان دربارهای هندی و روم باستان روابط تجاری فراوانی وجودداشته است ،که شامل بافته های مرغوب ،پارچه های نازک تورمانند معروف به "muslin" وپارچه های پنبه ای ، عاج ،سنگ های قیمتی و... بوده است . صادرات پارچه در هند براساس ثبتیات جغرافی دان یونانی استرابوStrabo (۶۳ق.م تا ۲۰ ب.م) و منبعی نوشته شده در قرن اول میلادی به نام Priplos ، گجرات را به عنوان یک مرکز مهم تولید و صادرات پارچه معرفی میکنند.

یافته های موهنجو دارو تکنولوژی پیشرفته ای از رنگرزی دندانه ای را نشان میدهد که از هزاره دوم قبل از میلاد در هند شناخته شده بود. همچنین استفاده از چاپ قالبی در هند به ۳۰۰۰قبل از میلاد برمیگردد که مورخان، هند را خانه اصلی چاپ پارچه قلمداد کرده اند .صادرات پارچه به چین در چهارصده قبل از میلاد محرز شده است .

بیشتر بدانید : اسطوره ها و نمادها در هنر و تمدن هندی

بیشتر بدانید : جاذبه های سرزمین هند

بیشتر بدانید : زیباترین معابد هند که در موردشان نشنیده بودید! + عکس

گردآوری : گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع : javanestan.com/iran-dokht.ir