معرفی تمام اعضای بزرگ‌ ترین گروه موسیقی خانوادگی ایران!
آن‌ها هیچ وقت نوازنده یا خواننده غریبه ای را به صورت ثابت وارد گروهشان نمی‌کنند،‌ در زمان‌های مختلف برحسب نیازی که دارند از آن‌ها به عنوان مهمان دعوت می‌کنند. آن قدر خانواده شان پرتعداد و هنرمند هست که...

گروه کامکارها، بزرگ ترین گروه موسیقی خانوادگی

شاید سال 1344 که حسن کامکار- پدر خانواده کامکارها- بچه‌هایش را دور هم جمع کرد تا یک گروه کوچک خانوادگی تشکیل دهد، هیچ وقت فکرش را نمی‌کرد که این گروه خانوادگی به بزرگ‌ترین گروه موسیقی سنتی ایرانی تبدیل شود.

 در روزهای اول تشکیل گروه به غیر از حسن کامکار که ویولن می‌نواخت، ‌فقط هوشنگ (آکاردئون)، بیژن (خواننده)، ‌پشنگ (سنتور)، قشنگ (خواننده و ویولن) و ارژنگ (تنبک) در گروه حضور داشتند. تمرین‌ها هم هر شب در حیاط بزرگ خانه پدری و در کنار حوض و دیگر اعضای خانواده انجام می‌شد. مهم ترین ویژگی کامکارها که همیشه روی حفظ آن اصرار دارند،‌ خانواده بودن آن‌ هاست.

آن‌ ها هیچ وقت نوازنده یا خواننده غریبه ای را به صورت ثابت وارد گروهشان نمی‌ کنند،‌ در زمان‌ های مختلف برحسب نیازی که دارند از آن‌ ها به عنوان مهمان دعوت می‌کنند. آن قدر خانواده شان پرتعداد و هنرمند هست که بتوانند یک گروه کامل را تشکیل دهند، به موسیقی محلی‌ شان (کردی) علاقه زیادی دارند؛ آن قدر که جزء‌جدا نشدنی تمام آلبوم‌ ها و اجراهایشان است. خارج از خانواده و گروه هر کدام برای خودشان در هنر کسی هستند؛ نسل جدیدشان دقیقا جا پای پدرانشان گذاشته اند؛ جوان‌ های خانواده باعث شده اند تا انرژی گروه چند برابر شود.

بیشتر بدانید : مورد عجیب خانواده کامکارها!

اردوان/سنتور

برای این که اردوان کامکار را خوب به یاد بیاورید کافی است موسیقی فیلم «سنتوری» را یک بار دیگر گوش کنید، همان موسیقی‌ای که با خوانندگی محسن چاووشی تبدیل شد به یکی از معروف‌ترین موسیقی فیلم‌های چند سال اخیر. اما این فقط گوشه ای از هنرنمایی‌های اردوان کامکار است. او عاشق کارهای فیوژن و ترکیبی است.

به سنتور کاملا مسلط است و برای همین می‌تواند از آن در هر موسیقی دیگری به غیر موسیقی سنتی هم استفاده کند؛ نمونه اش همین موسیقی فیلم سنتوری که اصلا در ژانر پاپ ساخته شده. ملودی‌های کردی را برای ارکستر سمفونیک تنظیم می‌کند، کنسرتینو برای سنتور می‌نویسد، ترکیبی از سنتور و ارکستر سازهای زهی می‌سازد و خلاصه کلی کارهای عجیب و غریب که باعث شده او را میان تمام خواهران و برادرانش متمایز کند. بر تارک سپیده، ماهی برای سال نو، سیاچمانه، آلبوم‌های دریا و بر فراز باد (تکنوازی) و موسیقی فیلم چشم‌انداز ایرانی (به کارگردانی تورج منصوری) از دیگر آثار ماندگار او هستند.

اردشیر/ کمانچه و قیچک

آلبوم ناشکیبای همایون شجریان را که حتما یادتان هست؟ آلبومی که در زمان انتشارش به پرفروش‌ترین آلبوم موسیقی سنتی تبدیل شد و حسابی سرو صدا به پا کرد. آهنگسازی این آلبوم را اردشیر کامکار به عهده داشت. البته اردشیر حق استادی هم به گردن همایون شجریان دارد و او کمانچه را پیش همین اردشیر کامکار یاد گرفته است. همزمان که نزد برادر بزرگ‌ترش پشنگ و محمدرضا لطفی موسیقی را یاد می‌گرفت، عضو گروه عارف و شیدا هم شد. آلبوم‌های به یاد صبا، بر تارک سپیده، زهی عشق، تال (قطعاتی روی موسیقی لرستان همراه آواز و کمانچه فرج علیپور)، ناشکیبا،‌ راز نگاه (همنوازی کمانچه و لیره، ساز یونانی و بداهه نوازی در موسیقی ایران و یونان به همراه ماتئوس تساهوریدیس)، کارهای ماندگار او در آهنگسازی و کمانچه نوازی هستند که به صورت مستقل آن‌ها را انجام داده است.

بیژن/ خواننده اصلی و نوازنده دف، ‌رباب، تار، تنبک و دهل

از پایه گذاران گروه‌های عارف و شیدا و رفیق شفیق مشکاتیان و لطفی بود. اوایل در همین گروه عارف و شیدا تنبک می‌نواخت اما یک روز به محمد رضا لطفی پیشنهادی داد که باعث یک انقلاب بین سازهای کوبه ای ایرانی شد. پیشنهاد داد تا از ساز دف در ترکیب سازها استفاده شود و این حرکت آن قدر مورد استقبال قرار گرفت که از آن به بعد در بیشتر گروه‌های سنتی نقش دف را به خوبی می‌شود دید. پیش از این، دف فقط در مراسم مذهبی دراویش در خانقاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت و در گروه‌های موسیقی ایرانی به کار نمی‌رفت. بیژن کامکار به غیر از نوازندگی تنبک،‌ دف و رباب، کار خوانندگی هم انجام می‌دهد و در بیشتر کنسرت‌ها و آلبوم‌های کامکارها به عنوان خواننده یا همخوان حضور دارد. در بین کامکارها او با حضور داشتن در 120 آلبوم به عنوان نوازنده و خواننده رکورد دار است.

قشنگ/ سه تار

تنها خواهر خانواده کامکارها همیشه پا به پای برادرانش به عنوان نوازنده سه تار در گروه حضور داشته. او همسر محمدرضا لطفی بوده و امید لطفی که مدتی به عنوان نوازنده مهمان در گروه کامکارها فعالیت می‌کرد فرزند اوست. به جز سه تار ویولن هم می‌نوازد و به آواز ایرانی هم تسلط دارد. او اولین زنی بود که بعد از انقلاب به عنوان نوازنده روی صحنه رفت و این نقطه عطفی شد برای حضور نوازنده‌ها و همخوان‌های زن در گروه‌های موسیقی. به غیر از نوازندگی و همخوانی در گروه کامکارها کنسرت‌های زیادی را هم همراه سیما بینا برگزار کرده است.

ارسلان/ بربط و ویولن

آنهایی که عشق موسیقی کلاسیک و پای ثابت اجراهای ارکستر سمفونیک هستند ارسلان را به خوبی می‌شناسند، سولیست ارکستر سمفونیک که همیشه نزدیک به همه نوازنده‌ها و رهبر گروه می‌نشیند. به علاوه یکی از معروف‌ترین نوازنده‌های عود و بربط در ایران هم هست و ساز تخصصی‌اش در گروه خانوادگی‌شان همین عود است. به غیر از این در زمینه آهنگسازی برای کودکان هم فعال است و مویقی متن تئاترهای سبز در سبز، شش جوجه کلاغ و روباه، کارآگاه2،‌بابابزرگ و ترب و موسیقی فیلم تنبل قهرمان (تماما به کارگردانی بهروز غریب پور) ساخته اوست.

به یاد علی اصغر کردستانی، زردی خزان، سوئیت سمفونیک، افسانه سرزمین پدری ام، سرود ایران، شویده دل، سوئیت سمفونیک کردی، ‌کنسرتینو کمانچه
(با همکاری اردشیر کامکار)، شباهنگام (با همکاری هوشنگ کامکار روی اشعار نیما یوشیج)، جاده ابریشم، موسیقی متن فیلم مادر (به کارگردانی علی حاتمی)، آلبوم خاک، نغمه خراسانی، نغمه صلح و آلبوم ئه وین آثاری از ارسلان کامکار است که آن‌ها را خارج از قالب گروه خانوادگی‌اش منتشر کرده.

پشنگ/ سنتور

از همان اول که وارد کار حرفه ای شد و خودی نشان داد در جامعه موسیقی، کنار پرویز مشکاتیان و فرامرز پایور از وزنه‌های سنتور نوازی ایران محسوب می‌شد. مانند برادرش بیژن رفیق شفیق محمدرضا لطفی بود واز همان ابتدای تاسیس گروه شیدا حضور داشت. پشنگ برای خودش مکتب خاصی در شیوه سنتور نوازی دارد و خیلی از سنتور نوازان جوان به سبک او کار می‌کنند. به غیر کارهای معروفی که با گروه شیدا انجام داده است آلبوم‌های دیگری ماننده سه نوازی و تکنوازی سنتور، گلگشت، به یاد صبا، بارانه (تکنوازی)، فراق، تکنوازی سنتور در ماهور و راست پنجگاه و گل به دامن را هم منتشر کرده که از مهم ترین آلبوم‌های تکنوازی سنتور محسوب می‌شوند.

هوشنگ/ سرپرست گروه و آهنگساز و تنظیم کننده

بزرگ خاندان کامکارهاست. بعد از پدرش سید حسن که بچه‌هایش را دور هم جمع کرد و موسیقی را مانند خواندن و نوشتن یادشان داد، هوشنگ کسی بود که باید این وظیفه را ادامه می‌داد. تشکیل گروهی به نام گروه کامکارها و جمع کردن خانواده در قالب این گروه و اجرای کنسرت و تهیه آلبوم و خلاصه هر فعالیتی که در قالب گروه کامکارها انجام می‌شود زیر دست همین هوشنگ کامکار است. خیلی خودش را روی صحنه آفتابی نمی‌کند.

بیشتر هم به عنوان سرپرست گروه و آهنگساز فعالیت می‌کند. خیلی از آهنگ‌های خاطره انگیزی که این سال‌ها کامکارها اجرا کرده اند مانند بهار آبیدر، کجایید ای شهیدان خدایی، ‌گل همیشه بهار، در گلستانه، شباهنگام (به اتفاق ارسلان کامکار)، موسیقی فیلم پل آزادی (به کارگردانی مهدی مدنی)، به یاد حافظ،‌ کنسرتینو برای سنتور و ارکستر(بر تارک سپیده) و سماع ضربی‌ها (برای سازهای کوبه ای) ساخته اوست. بیشتر سرش به کارهای علمی مانند تالیف و ترجمه گرم است. تا به حال چندین کتاب و مقاله علمی در زمینه‌های مختلف موسیقی نوشته است که بعضی از آن‌ها در سطح جهانی مطرح هستند. به علاوه این که برادر بزرگ کامکارها تحصیلاتش را در ایتالیا و آمریکا انجام داده و چندین سال رئیس گروه موسیقی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بوده هو هنوز هم به عنوان استاد موسیقی در این دانشگاه فعالیت می‌کند.

هانا/ همخوان و نوازنده دف

موسیقی تنها یکی از هنرهایی است که دختر بزرگ هوشنگ کامکار دنبال می‌کند. عکاسی حرفه ای را نزد اساتیدی چون بهمن جلالی، ‌محمد حسین فرج و شهریار توکلی یاد گرفته است و تا به حال هم چندین نمایشگاه تخصصی از عکس‌هایش برگزار کرده است. فارغ التحصیل رشته کارگردانی سینما از دانشگاه سوره است.‌ هانا از سال 1382 به عنوان همخوان و نوازند دف به گروه خانوادگی‌شان پیوست.

مریم ابراهیم پور/ همخوان

قبل از این که پایش به گروه کامکارها باز شود نوازنده ویولن ارکستر سمفونیک بود. به آواز هم تسلط داشت. اما بعد از این که با ارسلان کامکار ازدواج کرد و عضوی از خانواده کامکارها به حساب آمد به عنوان همخوان در گروه شروع به فعالیت کرد. آلبوم‌های خاک، ئه وین (ارسلان کامکار)،‌ موسیقی متن فیلم مسیح (موسی پور) همچنین موسیقی سریال‌های تلویزیونی مختلف که مهم‌ترین آن‌ها ساخته‌هایی از احمد پژمان، مجید انتظامی و مرحوم بابک بیات هستند از آثاری اند که ابراهیم پور در آن‌ها به عنوان خواننده حضور داشته.

مریم ابراهیم پور/ همخوان

پسر پشنگ کامکار و جوان‌ترین عضو گروه کامکارهاست. البته زمزمه‌هایی شنیده می‌شود که برادر کوچک او سیاوش که متولد 1368 است قرار است به گروه بپیوندد. نیریز موسیقی را نزد عمویش ارژنگ و با ساز تنبک شروع کرد. سنتور را که ساز خانوادگی‌ شان محسوب می‌شود نزد پدرش یاد گرفت و بعد از آن برای یادگیری تار نزد کیوان ساکت رفت. نیریز به غیر از عضویت در گروه کامکارها در زمینه آهنگسازی تئاتر هم فعالیت دارد.

ارژنگ/ تنبک

حتی اگر سراغ موسیقی هم نمی‌آمد باز هم آن قدر هنرمند و معروف بود که همه اهل هنر بشناسندش. ارژنگ کامکار یک مقدار جنسش با خواهر‌ها و برادر‌هایش فرق می‌کرد. برعکس همه که در دانشگاه سراغ رشته موسیقی رفتند، نقاشی خواند و خیلی حرفه ای نقاشی را ادامه داد؛ طوری که در این سال‌ها چندین گالری هنری از آثارش بر پاکرده که تمام هنرمندان تجسمی را به طرف خودش جلب کرده. اما نقاشی باعث نشد تا در موسیقی از خواهر و برادر‌هایش عقب بماند. حضور رسمی‌اش را در موسیقی با گروه عارف و شیدا شروع کرد و از شروع کار گروه کامکارها هم در کنار برادران و خواهرش تنبک و دف می‌نواخت. ارژنگ در سال 1382 کتاب «60 قطعه برای تنبک» را منتشر کرد که الان خیلی از هنر جویان تنبک از آن به عنوان سرمشق استفاده می‌کنند.

صبا/ همخوان

او دختر هوشنگ کامکار است. پس از اتمام دوره متوسطه به آلمان سفر کرد و تحصیلاتش را در رشته Media Design ادامه داد اما این تمام کاری نبود که صبا در این سال‌ها در آلمان انجام می‌داد. او در کنار تحصیلات دانشگاهی پیوند خود را با موسیقی قطع نکرد و در مدرسه موسیقی شهر کلن، نزد پورفسور لایزنهایمر به فراگیری دوره مقدماتی آواز اپراتیک مشغول شد. او در سال 1380 و زمانی که هنوز 20 سال بیشتر نداشت به گروه کامکارها پیوست.

جوایز و افتخارات گروه کامکارها

این گروه در تاریخ ۲۰ آذر سال ۱۳۸۲ کنسرتی به مناسبت اعطای جایزه صلح نوبل به شیرین عبادی در اسلو پایتخت کشور نروژ برگزار کرد.
زندگی و آثار گروه کامکارها در فیلم مستند ۹۰ دقیقه‌ای به کارگردانی محمدرضا عینی به تصویر کشیده شده‌است.
در مهر ۱۳۸۶ در جشن خانه موسیقی ایران، گروه کامکارها با اهداء جایزه و لوح تقدیر مورد تجلیل قرار گرفتند.
گروه کامکارها در شهریور ۱۳۹۷ در نخستین فستیوال موسیقی «ققنوس» مورد تقدیر قرار گرفتند.

 

بیشتر بدانید : فرزندانی كه راه خانواده هنرمند خود را در پیش گرفتند

بیشتر بدانید : شهرام ناظری و شجریان در عروسی بیژن کامکار چهل سال پیش + عکس

بیشتر بدانید : گزارشی از كنسرت دو روزه‌ی كامكارها در برج میلاد +عکس

 

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: هفته نامه همشهری جوان/ شماره 278
بازنشر اختصاصی سیمرغ