«مدتهاست به ویتیلیگو (برص) دچارم و تاکنون درمانهای متفاوتی مثل دارودرمانی و لیزر برایم موثر نبوده است. از تفاوت رنگ پوست، مخصوصا در ناحیه دست و انگشتانم، ناراحتم. توصیه درمانی شما چیست؟»
این مشکل احتمالا مشکل خیلی از هموطنان ماست که در این مطلب با دکتر بهروز باریکبین، متخصص پوست و عضو هیاتعلمی دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی، دربارهاش گفتوگو کردهایم.
اگر موافق باشید، قبل از اینکه بحثمان را از درمان ویتیلیگو آغاز کنیم، به یک تعریف اجمالی از علل ایجاد این بیماری بپردازیم.
ویتیلیگو، برص یا لک و پیس یک بیماری خودایمنی است که علت قطعی آن مشخص نیست ولی بهنظر میرسد زمینههای ژنتیکی در آن نقش دارد. در این بیماری سلولهای ایمنی فرد سلولهای رنگدانهای یا ملانوسیتها را از بین میبرد. ملانوسیتها قابل بازسازی نیستند به همین دلیل در اوایل شروع بیماری لکههای تک کمرنگ در پوست ظاهر و با پیشرفت آن لکههای گسترده و بیرنگ نمایان میشود. سیر پیشرفت این بیماری قابلپیشبینی نیست. در برخی افراد لکهها ثابت و محدود به یک نقطه است و در برخی افراد به سرعت بدن را فرا میگیرد.
این بیماری قابلدرمان است؟
بله، درمانهای زیادی وجود دارد که از آن جمله میتوان به نوردرمانی یا استفاده از لیزر یا درمانهای جدیدتری مثل کشت ملانوسیتها و میکرونیدلینگ اشاره کرد.
لطفا در مورد این روشها برایمان توضیح دهید. اگر موافق باشید، از نوردرمانی و لیزر شروع کنیم.
در برخی مراکز درمانی، کابینها و دستگاههای خاص نوردرمانی وجود دارد که در آنها ناحیه درگیر پوست بیمار تحتتابش اشعه ماورای بنفش نوعB قرار میگیرد. این کار به تحریک سلولهای رنگدانهای و بهبود فرد کمک میکند. قبل از نوردرمانی میتوان از داروهایی که پوست را به نور حساس میکنند هم استفاده کرد. در این شرایط پوست در معرض نور اشعه فرابنفش A قرار میگیرد. از لیزر اگزایمر هم برای تحریک سلولهای رنگدانهای میتوان استفاده کرد.
و نتایج آن تا چه اندازهای مثبت است؟
اصولا تمام روشهای درمانی نوری بیشتر در مناطقی از بدن که موی مشکی دارند مثلا اطراف دهان و چشم و نواحی گسترده بدن، بهتر جواب میدهد اما در سرانگشتان نتایج چندان خوب نیست. برای این گروه از افراد، استفاده از روشهای جدیدتر مثل میکرونیدلینگ را توصیه میکنم.
میکرونیدلینگ؟
بله، در روش میکرونیدلینگ با دستگاهی که سوزنهای ریزی دارد، پوست سوزنکاری شده و این موضوع باعث تحریک سلولهای رنگدانهساز میشود. گاهی نیز در کنار این روش داروهایی که سیستم ایمنی را تحتتاثیر قرار میدهد، روی پوست تزریق میشود و بعد به کمک سوزنکاری به نوعی دارو را از سطح پوست به عمق میکشانند تا سیستم ایمنی بدن تحتتاثیر قرار بگیرد و سلولهای رنگدانهساز تحریک شوند و مجددا پوست رنگ خود را پیدا کند. این روش بهویژه برای نقاطی از بدن که موی مشکی ندارد و فتوتراپی و لیزر موثر نبوده مثل نوک انگشتان بهتر است.
برای مبتلایان پیوند پوست هم انجام میشود؟
پیوند بهصورت گسترده خیر اما میتوان رنگدانههای یک قسمت از بدن که سالم است را به قسمتی که پوست سفید شده و رنگدانهها را از دست داده است، پیوند زد.
این کار را چطور انجام میدهید؟
به روش ساکشن، یعنی روی قسمتی از پوست با دستگاه خاصی فشار منفی ایجاد میکنیم تا پوست سالم دچار تاول شود. بعد قسمتی که پوست آن سفید شده را میتراشیم و پوست رنگدانهدار را روی آن قسمت پیوند و پانسمان میکنیم.
این عمل چقدر موفقیتآمیز است و مناسب چه بیمارانی است؟
نتایج حاصل از این پیوند، خوب و مناسب افرادی است که ویتیلیگوهای ثابتی دارند و بیماری آنها در حال گسترش نیست.
روش کشت ملانوسیتها به چه صورت است؟
در این روش از قسمتی از بدن مثلا پشت گوش یا باسن بخشی از پوست برداشته میشود و در محیط آزمایشگاه سلولهای رنگدانهای یا ملانوسیتهای آن کشت میشود و مجدد در قسمتی که پوست سلولهای رنگدانهای را از دست داده تزریق میشود تا سلولهای خود فرد نقص را از بین ببرد.
تمامی این روشها در کشورمان انجام میشود؟
بله، پیوند پوست ناحیه سالم به قسمتی که دچار ویتیلیگو است در کشور ما انجام میشود. گرچه استفاده از این روشها تجربه و حوصله زیادی میخواهد. کشت ملانوسیتها نیز در مرکز تحقیقات سلولهای بنیادی دانشگاه تهران و مرکز رویان و مرکز تحقیقات پوست دانشگاه شهیدبهشتی در حال انجام است. میکرونیدلینگ نیز روشی است که در حال حاضر اکثر متخصصان پوست از آن استفاده میکنند و دستگاهها و داروهای مربوطه در دسترس است. درمان ویتیلیگو بهطور کل کمی مشکل و وقتگیر است و توسط تعداد محدودی از متخصصان پوست انجام میشود.
در مورد هزینه روشهای جدید هم توضیح بدهید. آیا تحت پوشش بیمه هستند؟
هزینه عملها تا حدی بالاست و متاسفانه بیمهها آن را تحت پوشش قرار نمیدهند. به همین دلیل گرچه این عملها نتایج مثبتی دارند اما کمتر بیماری به سمت آن میآید. اگر بیمهها این نوع عملهای جراحی را تحتپوشش قرار دهند تا حداقل در بیمارستانهای دولتی توسط اساتید جوان و علاقهمند به درمان ویتیلیگو انجام شود، هم بیماران هم پزشکان از آن سود میبرند و این روشها رواج بیشتری پیدا میکند.
نگاه روانپزشک
دکتر محمدرضا خدایی، عضو هیاتعلمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
ویتیلیگو یک بیماری روانتنی است
ویتیلیگو از بیماریهای مشترک بین پوست و روان است و از بیماریهای روانتنی شناخته میشود. منشاء اصلی این بیماری اختلال در رنگدانههای پوست است و در قدیم به نام «برص» معروف بود. مسائل روانشناختی در شروع و تشدید این بیماری و حتی در بهبود آن نقش دارد. اینکه فرد چقدر بیماری و درمان را بپذیرد و قبول داشته باشد و چقدر انگیزه برای بهبود در خود ایجاد کند، همگی در کاهش علائم او نقش دارند. درمان آن معمولا گروهی انجام میشود یعنی باید گروهی متشکل از متخصص پوست، داروساز، روانپزشک و مددکار در کنار هم به بیمار کمک کنند. این بیماری مزمن است و زمان زیادی میبرد تا بهبود یابد پس باید بیمار آمادگی لازم را پیدا کند و انتظار بهبود سریع نداشته باشد. بیمار همچنین نباید کمالگرا باشد. به هر حال ممکن است حتی با وجود درمان کامل و جدید، علائمی از بیماری برای همیشه باقی بماند. فرد باید این زمینه ذهنی را هم داشته باشد که ممکن است بیماری در نقطهای از بدن بهبود یابد و قسمت دیگری درگیر شود اما این اتفاق به ندرت میافتد. بیمار مبتلا به ویتیلیگو باید به پزشک و درمانی که او توصیه میکند، ایمان داشته باشد و صبر کند و مطمئن باشد بعد از مدتی علائمش تا حد زیادی برطرف خواهد شد.
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع : هفته نامه سلامت