سالمندی پدیده ای است که به مرور زمان با تغییرات فیزیولوژیک همراه است. روند این تغییرات در افراد گوناگون یکسان است ولی سرعت انجام آن....

 

الهی پیر شوی: خیلی از ما این عبارت را به عنوان دعایی که در حقمان می‌شود شنیده ایم. بدون شک منظور کسانی که این دعا را برای ما می‌کنند گذران بی مشکل زندگی تا مراحل سالمندی است. زندگی سالم و پر از رحمتی که در پی خود سالمندی پربرکتی را در گذران عمر ما ایجاد خواهد کرد. دوره ای از زندگی که ویژگی های خود را دارد و در فرهنگ ما از چنان ارزشی برخوردار است که در قالب دعا آن را برای دیگران آرزو می‌کنیم. با این همه این دوره از زندگی ویژگی های خاص خود را دارد که اگر به آن توجه نکنیم ممکن است این دعا به نظرمان نفرینی شود که در قالب دعا شنیده ایم. تغذیه مناسب از مواردی است که به هر چه سالم تر سپری شدن این دوره منجر خواهد شد.
 سالمندی پدیده ای است که به مرور زمان با تغییرات فیزیولوژیک همراه است. روند این تغییرات در افراد گوناگون یکسان است ولی سرعت انجام آن متفاوت است. در واقع پیری کاهش قوای روانی و جسمی‌است که در اثر گذشت زمان روی می‌دهد و یک فرآیند طبیعی از تغییرات مربوط به زمان است که با تولد شروع شده و در سراسر زندگی ادامه می‌یابد. دوران پس از 60 سالگی را دوران سالمندی می‌نامند.

سالمندان از گروه های آسیب پذیر جامعه هستند که به مراقبت های ویژه نیازمندند. مراقبت از سالمندان به آگاهی های فنی و پیچیده نیاز ندارد. اگر اطرافیان, افراد خانواده و فرد سالمند بعضی از نکات را بدانند و رعایت کنند, می‌توان از بسیاری از حوادث ناگواری که برای سالمندان رخ می‌دهد پیشگیری کرده و شرایطی را فراهم ساخت که سالمند خود را در خانواده فرد مفیدی احساس کرده و سربار نداند.

 تغذیه سالمندان

با توجه به پیشرفت های علم پزشکی و بهداشتی, متوسط عمر انسان افزایش یافته است. پیر شدن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیت های فیزیکی و افزایش های بیماری های مزمن همراه می‌شود. بهبود تغذیه با تا حد زیادی قادر است از بروز این مشکلات پیشگیری کند و یا آنها را تخفیف دهد. به همین دلیل یکی از مسایل مهم سالمندان وضعیت تغذیه در دوره سالمندی بسیار مهم است زیرا اضافه وزن, فشار خون بالا, چربی خون بالا و قند خون بالا از مشکلات شایعی هستند که تغذیه صحیح به کنترل آنها کمک می‌کند. به علاوه با افزایش سن, توده عضلانی و سوخت و ساز بدن کاهش می‌یابد , مصرف غذا کمتر می‌شود و تغییراتی در بدن ایجاد می‌شود که احتمال سوء تغذیه را بیشتر می‌کند.

با یک برنامه غذایی صحیح, می‌توان خطر ابتلا به بیماری ها را کاهش داد.

 نیازهای تغذیه ای سالمندان

نیازهای تغذیه ای به موازات افزایش وزن تغییر می‌کند. ممکن است در این دوره نیاز به برخی از مواد مغذی افزایش یابد در حالی که نیاز به برخی دیگر افزوده شود.به این نیازها در دوره سالمندی اشاره می‌کنیم:

انرژی: نیاز به انرژی با بالا رفتن سن کاهش می‌یابد که این به علت فعالیت بدنی کمتر و کاهش توده عضلانی است. در صورت دریافت مازاد بر نیاز انرژی مشکلات و عوارضی مانند چاقی, فشار خون و بیماری های قلبی عروقی برای سالمندان ایجاد می‌شود.
پروتئین: نیازهای پروتئینی (برحسب گرم برای هر کیلو گرم وزن بدن) با بالا رفتن سن تغییری نمی‌کند ولی اغلب به علت کاهش انرژی دریافتی و تغییر ذایقه به مقدار کافی تامین نمی‌شود. بنابراین باید به تامین مناسب مقدار مورد نیاز پروتئینی در این دوره توجه شود.
کربوهیدرات: مانند تمام سنین توصیه می‌شود که کربوهیدرات بیش از نیمی‌از انرژی دریافتی را تشکیل دهد. فیبر غذایی به مقدار 20 تا 35 گرم روزانه توصیه می‌شود.
چربی: سالمندان سالم, می‌توانند حداکثر 30 درصد از کالری روزانه خود را از چربی دریافت کنند. مقدار چربی های اشباع نباید بیش از 8 تا 10 درصد انرژی روزانه را تشکیل دهد. باید مقدار کلسترول دریافتی کنترل شود تا مقادیر مصرفی آن زیاد نباشد.
میزان مایعات مورد نیاز سالمندان: توجه به دریافت کافی مایعات در سالمندان از مسایل مهم است. در دوران سالمندی سه تغییر عمده موجب افزایش احتمال کم آبی بدن می‌شود: کاهش حجم آّب بدن, کاهش توانایی تغلیظ ادرار به وسیله کلیه ها و کاهش احساس تشنگی.
علایم کمبود آب در بسیاری از سالمندان ممکن است در بسیاری از سالمندان ممکن است به صورت خشکی لب ها, گود افتادن چشم ها , تب, یبوست, کاهش حجم ادرار و تهوع باشد. بنابراین توجه به مصرف کافی آّب و مایعات در این دوران اهمیت ویژه ای دارد. فرد سالمند باید برای جلوگیری از کم آب شدن بدن روزانه حداقل شش تا هشت لیوان مایعات و ترجیحا آب ساده بنوشند.
ویتامین ها و مواد معدنی: نیاز به ویتامین D, ویتامین12B و کلسیم در سالمندان تغییر می‌کند.

 سالمندی و مشکلات مربوط به تغذیه

مشکلاتی که بر چگونگی تغذیه سالمندان تاثیر می‌گذارند به سه دسته اصلی طبقه بندی می‌شوند: مشکلات روحی و روانی, مشکلات مربوط به شرایط زندگی و مشکلات جسمی
تغییر شرایط زندگی: ممکن است سالمند تنها آشپزی بلد نباشد یا از آشپزی کردن خوشش نیاید.ممکن است سالمندانی که درآمد کافی ندارند از عهده خرید مواد غذایی مناسب برنیایند و نتوانند مخارج لازم برای تهیه یک غذای سالم را بپردازند.
میزان تحرک بدنی: اغلب چه به دلیل افزایش سن و چه به دلیل بروز برخی از بیماری ها توانایی تحرک بدنی در سالمندان کاهش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی تلاش برای تهیه غذا ممکن است به کاری سخت تبدیل شود.
کاهش سوخت و ساز بدن: همزمان با تغییرات ناشی از افزایش سن به ازای هر سال پس از 40 سالگی سوخت و ساز بدن کم می‌شود. به همین دلیل اگر همچنان به خوردن غذا به مقداری که پیش از آن و در دوران جوانی عادت داشته اید, ادامه دهید اضافه وزن پیدا خواهید کرد. کم شدن تحرک بدنی این اضافه وزن را تشدید می‌کند.
تغییر ذایقه و اشتها: با بالا رفتن حس بویایی و چشایی ضعیف می‌شوند. ممکن است شما متوجه سوختن غذا نشوید. ممکن است بوی ماندگی غذا را تشخیص ندهید و در معرض مسمومیت غذایی قرار بگیرید. به علاوه ممکن است به همین علت بیشتر از مقدار مورد نیاز ادویه به غذا اضافه کنید در حالی که برای مثال نیاز شما به مصرف نمک در دوران سالمندی بسیار کم شده است.
کم شدن اشتها در دوران سالمندی علت های گوناگونی دارد. احساس تنهایی و افسردگی موجب بی میلی نسبت به غذا می‌شود. عوارض جانبی بعضی از داروها که برای بیماری های خود استفاده می‌کنید می‌تواند علت دیگری برای کاهش اشتهای شما باشد. ممکن است شما طعم غذای رژیمی‌را که باید استفاده کنید, دوست نداشته باشید و به همین دلیل رغبتی برای مصرف آن نداشته باشید.
مشکل در هضم غذا: به دلیل تغییرات دستگاه گوارش اغلب ترشح اسید معده کاهش پیدا می‌کند. کاهش اسید معده هضم و جذب بعضی از ویتامین ها و املاح مهم با مشکل می‌کند و ممکن است شما به کمبود آنها مبتلا شوید. ویتامین هایی مانند ویتامین 6B و 12B و اسید فولیک از این گروه هستند. این ویتامین ها در تامین انرژی و حفظ هوشیاری ذهنی, تامین سلامت سیستم گردش خون و تقویت حافظه نقش اساسی دارند.
عوامل روانی: عوامل روحی و روانی مانند تنهایی و افسردگی بر تغذیه شما اثر می‌گذارند. در بعضی از افراد این مشکلات موجب نخوردن غذا و در بعضی سبب پرخوری می‌شود. اگر از این بابت فشار روحی احساس می‌کنید با یک متخصص مشورت کنید.
 
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
اختصاصی سیمرغ    www.seemorgh.com/health
منبع: هفته نامه سلامت
مطالب پیشنهادی:
غذاهای بهتر ،هزینه کمتر؟!
چقدر از سلامت غذای خود مطمئن هستید؟!
میان وعده‌هایی برای جلوگیری از پیری زودرس
8 غذا که مغز را جوان و سالم نگه می‌دارد
هم پس انداز کنید و هم سلامتی را به خود بازگردانید!!